مهمترین دستاوردهای صادراتی بخش معدن و صنایع معدنی در سال 97 چه بوده است؟
تغییر رویکرد در کاهش درصد صادرات مواد خام معدنی و افزایش درصد صادرات مواد معدنی فرآوری شده که در برنامه ششم توسعه هم تاکید زیادی بر روی آن شده از جمله مزیتهای صادراتی بخش معدن بوده که در سال گذشته به آن توجه ویژه شد؛ بر اساس تعاملاتی که با معاونت معدنی وزارت صنعت، معدن و تجارت داشتهایم، شاهد تلاش مستمر آنها را در دستیابی به این هدف بودیم. در حوزه صادرات سنگ آهن این مورد بیش از بخشهای دیگر قابل مشاهده بوده اما همچنان با شرایط ایدهآل فاصله زیادی داریم و نیاز است با ورود تکنولوژیهای روز و انجام فرآیند فرآوری در داخل کشور با استفاده از فناوریهای روز، هرچه بیشتر از صادرات مواد خام معدنی جلوگیری کنیم. خوشبختانه جهتگیری وزارت صنعت، معدن و تجارت همسو با این روند بوده است، با این حال امیدواریم که با رفع موانع صادرات مواد معدنی و اتکا به نقطه مزیت اقتصادی کشور که همان بخش معدن و صنایع معدنی است در جهت شکوفایی بیشتر اقتصاد کشورمان تلاش کنیم.
شرایط ارزی کشور در سال گذشته چه تاثیری بر روی صادرات این بخش بر جای گذاشت؟
مشکلاتی که در مبادلات مالی میان ایران و کشورهای طرف معامله ایجاد شد، موجب کندی در روند انجام کارها شد؛ اگر این موانع سال قبل ایجاد نمیشد، در واقع جهتگیری صحیحی را دنبال کرده بودیم؛ با توجه به سهم قابل توجهی که از ذخایر معدنی در جهان داریم به جرات میتوان گفت ظرفیت معدنی ما میتواند جبران کننده مشکلات سایر بخشهای اقتصادی باشد، از این رو از وزارت صمت درخواست کردهایم که رویکرد تغییر و به روزرسانی تکنولوژی را مدنظر داشته باشد.
آیا بهروزرسانی تکنولوژی در شرایط تحریم قابل اجراست؟
بله. به هر حال روشهای جایگزین وجود دارد؛ به عنوان مثال با روش تهاتر میتوان فناوری معادن را به روزرسانی کرد. در این راستا برنامه ششم توسعه باید ملاک قرار گیرد تا در سال رونق تولید مزیتهای معدن موجب شکوفایی اقتصادی و رونق تولید شود. نیاز است که در این رابطه بازارهای هدف را با ظرفیتهای موجود در نظر بگیریم؛ همانطور که توضیح دادم روش تهاتری یکی از روشهایی است که میتواند مورد توجه قرار گیرد، قطعا روشهای دیگر اقتصادی هم وجود دارد که بتوان با استفاده از آنها فناوری معادن و به تبع آن بهرهوری از معادن را به روز رسانی کرد.
مهمترین چالشها و موانع صادراتی در حوزه معدن و صنایع معدنی چیست؟
مهمترین چالشی که با آن درگیر هستیم حمل و نقل است؛ بازارهای هدف در برخی از موارد نحوه بسته بندی و حمل مواد معدنی ایران را در سطح استاندارد فعلی نمیپذیرند و معتقدند نیاز به ارتقای استانداردی در این زمینه داریم، ارتقای سطح استانداردها در سطوح مختلف نیاز به هماهنگیهایی دارد از جمله اینکه گمرک در حوزه ترخیص کالا گشایشهایی داشته باشد. در واقع نیاز است که سرعت ترخیص کالاهای صادراتی معدنی در گمرک ایران تسهیل شود. در رابطه با مشکلات ارزی هم نیاز است که دولت و بانک مرکزی هماهنگ و در یک راستا حرکت داشته باشند و برای رشد هر چه بیشتر و مطرح شدن در عرصه بینالمللی معدنی باید بیش از پیش در نمایشگاههای بینالمللی معدنی در عرصههای مختلف معدنی حضور داشته باشیم.
وضع عوارض بر روی صادرات مواد خام معدنی چه تاثیری داشته است؟
با توجه به محاسبات قیمت جهانی، عوارض مواد خام معدنی تاثیر قابل توجهی بر جای نگذاشته است، اما میتواند زمینه صادرات را بیشتر کند. بحث جوایز صادراتی هم که تاکنون دولت به دلیل کمبود منابع نتوانسته به آن بپردازد میتواند در افزایش صادرات تاثیرگذار باشد.
چه پیشنهادهایی برای بهبود صادرات در حوزه معدن و صنایع معدنی دارید؟
نیاز است که تیم اقتصادی دولت در حوزه صادرات منسجمتر عمل کند، فرآیندها کوتاهتر شود، به این منظور میتوان سامانهای هوشمند برای رهگیری منابع حاصل از صادرات ایجاد کرد که به خودی خود موجب افزایش سرعت در روند انجام کارها میشود. اما این تنها به تیم اقتصادی دولت باز نمیگردد، هر کدام از سفیران ما در کشورهای مختلف میتوانند در این زمینه گرهگشا باشند، لذا لازم است که سفیران اولویت کاری خود را بر روی هموار کردن مسیر صادرات مواد معدنی بگذارند، به این مفهوم که به عنوان سفرای اقتصادی عمل کنند و ارتباطی میان شرکتها و رابطهای خارجی آنها برقرار کنند.
مقدسی نماینده مجلس: حملونقل و بسته بندی استاندارد باید مورد تایید بازارهای هدف صادراتی باشد
برندینگ کالاهای صادراتی، کمبود حمایت دولت از صادرکنندگان و بخش خصوصی از مهمترین چالشهای حوزه صادرات است. یکی از راههای توسعه صادرات حذف بروکراسیهای سخت، سنتی و طولانی مدت است که اگرچه به نوعی هدف آنها بهبود امور صادرات بوده اما در نهایت تبدیل به مانعی در مسیر حرکت صادرکنندگان شده است. کارشناسان بر این باورند که اگر دولت قفلهای صادراتی را باز کند و اجازه دهد صادرکنندگان با فراغ بال بیشتری کار کنند، شاهد صادرات بیشتری خواهیم بود. صاحبنظران اقتصادی تاکید میکنند که70 درصد مشکل صادرات ما ناشی از خودتحریمی است و تنها 30 درصد از مشکلات موجود ناشی از تحریمهای بینالمللی است، اگرچه تحریمها برخی موقعیتهای اقتصادی را محدود میکند، اما بزرگترین فرصت برای گسترش صادرات محسوب میشود.
ماهنامه جهان معدن در گفتوگویی با دکتر سید مهدی مقدسی نماینده مجلس شورای اسلامی، به بررسی موضوع صادرات و چالشهای مربوط به آن پرداخته است: