*اتحادیه حفاران غیرنفتی از زمان تاسیس تا به امروز به چه میزان از اهداف تعیین شده خود دست یافته است؟
بررسی اینکه اتحادیه به همه اهداف خود رسیده باشد یا خیر کار یک نفر نیست و باید کل جامعه حفاران در این مورد نظر دهند، اما به نظر من اتحادیه شاید نتواند حتی نمره قبولی بگیرد و علت این است که اتحادیه حفاران غیرنفتی در برخورد با قسمتهای دولتی، کار با اعضای اتحادیه و شرکتهایی که هنوز عضو نشدهاند قدرت اجرایی لازم را ندارد و میتوان گفت رسما شکل نگرفته است که بتواند وظایفی را که بر عهده گرفته به خوبی ایفا کند.
*مهمترین چالشهای حفاری از دیدگاه شما چیست و چه پیشنهاداتی برای برون رفت از این مشکلات دارید؟
چالشها در این بخش را میتوان به دو دسته تقسیم کرد؛ نخست چالشهای عمومی است که کل کشور از نظر وضع اقتصادی، فضای کسب و کار، میزان سرمایهگذاری، جذب سرمایهگذاری خارجی و ارتباطات با خارج از کشور با آن مواجه است و در این شرایط کسب و کار شرکتها خوب نیست و چالشها به اتحادیه منتقل میشود و در واقع چالشهای بزرگتری را ایجاد میکند.
موضوع دیگر اتحادیه هنوز جایگاه خود را پیدا نکرده است لذا تمام مراجع از جمله وزرات صنعت، معدن و تجارت، سازمان زمین شناسی، خانه معدن، نظام مهندسی معدن و تمامی شرکتها و کارفرمایان دولتی باید اتحادیه را به رسمیت بشناسند و قدرت اجرایی لازم را به آن بدهند.
موضوعی که همیشه در اتحادیه مطرح میشود، خیلی از شرکتهایی که عضو اتحادیه نیستند برای بخش خصوصی و دولتی کار میکنند و به دلیل عدم آگاهی و شناخت کارفرما از این شرکتها، رضایت کافی از آنها ندارد و صرفا به خاطر اینکه قیمت این شرکتها ارزان است با آنها کار میکند، روند کاری این شرکتها، وضعیت شرکتهای عضو اتحادیه حفاری را تضعیف میکند. وقتی قیمت پایین باشد کیفیت به تناسب آن مناسب نخواهد بود. کارفرما بعد از اتمام کار متوجه میشود و شاید هم تا زمان استخراج اصلا متوجه نشود، برای اینکه نتیجه حفاری تا زمانی که به مرحله استخراج نرسد مشخص نمیشود و تا به عمق نرود صحت و درستی کار حفار را متوجه نخواهد شد. نکته مهم این است که اتحادیه باید مرجعی باشد که شرکتهای حفاری را مورد ارزیابی و رتبه بندی قرار دهد و نباید شرکتهایی که عضو اتحادیه نیستند اعتبار کافی داشته باشند تا امکان ایجاد مسایل و مشکلات معدنی داشته باشند.
مشکل دیگر جهش ارزی بود که امسال اتفاق افتاد. به دو نکته خیلی مهم اشاره میکنم؛ نخست سیاستهایی که در خصوص ثبت سفارش و واردات کالا پیادهسازی شد که اصلا کارآیی لازم را نداشت. دسته بندی و اولویتبندی کالاها، چه کالاهایی باید وارد شود و چه کالاهایی نباید، به چه کالاهایی ارز دولتی بدهند یا ندهند، باید خیلی دقیقتر مطالعه و برنامهریزی میشد. دلیل دیگری که بخشهایی مثل معدن، نفت، گاز و عملیات حفاری با مشکل مواجه شدند، از ابتدای سالجاری در تمام جلساتی که داشتیم، مطرح کردیم ولی متاسفانه بهبودی در کار اتفاق نیفتاد و در این شرایط حفارها اعلام کردند که دیگر جنسی ندارند و به دلیل موانعی که وجود دارد، شرکتها دیگر نمیتوانند کالا وارد کنند. مشکل دیگر تغییر هرروز قوانین و مقررات است و اینکه نمیدانید کاری که امروز انجام میشود آیا فردا تغییر میکند یا خیر. بخشهای حفاری، معدن، نفت و گاز باید به دلیل درآمدزایی که برای کشور دارند در اولویت قرار بگیرند و اگر جلوی واردات ابزار و قطعات این بخشها گرفته شود و پیمانکاران نتوانند کار کنند، معادن، نفت و گاز تضعیف میشوند و مطمئنا دیگر ارزی وجود نخواهد داشت تا در بخشهای غذا و دارو هزینه شود.
نکته دوم، مصوبهای است که مجلس تصویب کرد و واردات کالاهایی که در داخل تولید میشوند را ممنوع اعلام کرد. این امر قطعا ضربه بزرگی به بخشهایی که واردات دارند، وارد میکند و وقتی بدون برنامهریزی و مطالعه دقیق جلوی واردات گرفته شود قطعا چالشهای بزرگتری ایجاد خواهد شد. لذا باید ظرفیتسازی انجام شود تا مطمئن شویم به اندازه کافی میتوانیم در داخل تولید کنیم، سپس جلوی واردات آن را گرفت.
* در مورد برنامههای اتحادیه توضیح دهید که چه برنامههایی برای سال آینده در دستور کار خود دارد؟
هدف اول اتحادیه پررنگ جلوه دادن اکتشاف است برای اینکه نقطه شروع معدنکاری، اکتشاف است. اگر اکتشاف انجام نگیرد قطعا ذخایر معادن تمام خواهد شد که خیلی از معادن ما به این مرحله رسیدهاند و دیگر معدن جدیدی وجود ندارد که بخواهد استخراج شود، شناسایی و اکتشاف معدن جدید نیز زمانبر است که نیاز به چندین سال کارهای مطالعاتی و اکتشافی دارد تا مطمئن شویم برای 10 الی 15 سال آینده معدنی که فعال باشد وجود دارد. پس اولویت اول درک اهمیت موضوع توسط بخشهای دولتی و خصوصی است و هدف اصلی جذب سرمایهگذاری و تعریف پروژه حفاری کافی به شرکتهایی که تجیهز شدهاند و میتوانند از ظرفیتهایشان برای حفاری و اکتشاف استفاده کنند، اگر از این توانایی شرکتها استفاده نشود، شرکتی که یک یا دو سال کار برای انجام دادن نداشته باشد، مطمئنا نمیتواند ادامه دهد و حذف خواهد شد. شرکتها اگر نتوانند کار کنند، نیروی انسانی و تجهیزاتشان را از دست خواهند داد. باید شرکتها را تقویت کرد، برای اینکه خیلی پرکار نبودهاند و تجربهای در این زمینه کسب نکردهاند و نسبت به دنیا خیلی عقب هستند برای اینکه هنوز نمیتوانند در عمقهای بالا حفاری کنند و معدود شرکتهایی هستند که میتوانند بالای 1000 متر حفاری انجام دهند. بنابراین وظیفه اتحادیه حفظ انسجام درونی است و باید شرکتهایی را که توانایی دارند آموزش دهد تا به این وسیله توان حفاری کشور مورد تقویت قرار گیرد.
*با توجه به ارتباط نزدیک حفاری با توسعه اکتشافات معدنی، چالشهای حفاری چه تاثیری بر بخش اکتشاف داشته است؟
همانطور که میدانید اصل اکتشاف، حفاری است. روشهای ژئوفیزیک، ژئوشیمی و دیگری وجو دارد تا پتانسیل یک منطقه شناسایی شود، بعد از حفاری، باید اکتشاف صورت گیرد تا ثابت کند ذخایر وجود دارد یا خیر و میزان ذخایر به چه اندازه است. حفاری کار سادهای نیست بلکه کاری فنی و چالشی است مخصوصا در ایران که معادن آن در مناطق دارای گسل، زلزلهخیز و خرده شده است و کار سختی است که بتوانند مغزه سالم را با Core Recovery کافی از اعماق مختلف استخراج کنند تا تیمهایی که ذخایر را تخمین میزنند بتواند با دقت و بر اساس اطلاعات درست این کار را انجام دهند. اگر دقت بالا نباشد و نتیجه مطلوب از حفاری گرفته نشود مطمئنا فاجعه اتفاق خواهد افتاد. برای اینکه اگر مغزه با کیفیت خوب در نیاید و اشتباه تخمین زده شود، چه بیشتر از ذخایر و چه کمتر از ذخایر واقعی تخمین زده شود، باعث میشود که نتیجه حاصل شده از معدنی که برای استخراج مناسب و مقرون به صرفه است، برعکس شود که وقتی وارد عمق میشوند میبینند اینگونه نبوده و چندین سال طول خواهد کشید که با صرف هزینههای میلیون دلاری بتوان به آن ذخایر رسید و چه برعکس ذخایری وجود داشته باشد و نتوانند آن را اثبات کنند و نتایج نشان دهد ذخایر کافی وجود ندارد و باعث شود که ذخیره بسیار خوب را از دست دهند و سراغ استخراج آن نروند. پس نتیجه اکتشاف بستگی به دقت کار حفاری دارد و آن هم به تیم حفاری با تجربه و آموزش دیده و تجهیزات خوب و به روز بستگی دارد.
*دولت و مجلس چه کمکی برای برون رفت از این مشکلات میتوانند انجام دهند؟ و چه انتظاراتی دارید؟
اتحادیه بخش کوچکی از اتاق بازرگانی ایران در فضای بزرگ کسب و کار کشور است. بیشتر مشکلات اتحادیه حفاران غیرنقتی عمومی است؛ تحریمها و بحران اقتصادی که همه بخشها با آن درگیر هستند. اولویتبندیهای مجلس و دولت فقط به بخش ما ضربه نزده است بلکه تمامی بخشها به مشکل خوردهاند و به نظر میتوانستند با برنامهریزی بهتری اولویت بندیها را انجام دهند و روند کاری آنهایی که دارای اولویت هستند را تسهیل و تسریع کنند تا در این چرخه باطل که زمانبر است و قطعیتی وجود ندارد که به سرانجام برسند، درگیر نشوند.
بنابراین باید با گذشت زمان از ابتدای امسال و سال آینده که فضا آرامتر میشود باید روند را معکوس کنند و به حالت پیشین بازگردانند تا بحران بیشتر نشود. مشکل اصلی که در باقیمانده سالجاری با آن مواجه هستیم مشکل ارزی و سیاستهای وارداتی اشتباه است، کشور ما در خیلی از زمینهها وابسته بوده و نیاز به واردات مواد اولیه و تجهیزات داشته است و این راهحل قطعا مناسبی نیست که یک شبه تصمیم گرفته شود تا واردات کنسل شود و تولید داخلی تقویت شود. باید در یک بازه زمانی و به صورت تدریجی واردات کاهش پیدا کند و از ظرف دیگر توان داخلی را افزایش دهند تا تولیدکننده داخلی تقویت شود. باید بدون اینکه بحرانی به وجود بیاید مشکل را حل کرد.