نظر شما درباره طرح برخی مباحث در مورد خروج محصولات فلزی و معدنی از بورس کالا و معامله در خارج از بورس چیست؟
مهمترین هدف تشکیل بورس کالا شفافیت در بازار بوده است و نباید به این شفافیت خدشهای وارد شود. پیش از اینکه کالاها در بورس معامله شوند، در اختیار خود شرکتها بودند، طبق اظهارات شرکتها و تولیدکنندگان مشکلات زیادی در بحث رانت در آن زمان وجود داشت. مهمترین ویژگی بورس کالا که باید به آن توجه کرد، شفافیت و بحث کشف قیمت است ولی به دلیل اینکه گاهی اوقات بورس با دخالتهای دولت همراه میشود، کشف قیمت در آن دچار خدشه میشود. به نظر کارشناسان شفافیت بورس برای دولت، تولیدکنندگان، نهادهای نظارتی، مصرف کنندگان و ... است که همه این گروهها و ذینفعان از آن استفاده میکنند. هرکالایی که در بورس عرضه شود به شفافیت در اقتصاد کمک میکند و اگر از بورس خارج شود، به اصل شفافیت لطمه میخورد. در گذشته برای حل مشکلاتی که در معاملات وجود داشت بورس تشکیل شد اما دلیل اینکه برخی از دولتیها علاقمند به خروج از بورس هستند و اینکه کالاها در بورس عرضه نشوند مشخص نیست. شاید یک سری مشکلات و سختگیریهایی در بورس کالا وجود داشته باشد، ولی با کمک دولت، وزرات صنعت، معدن و تجارت و تولیدکنندگان قابل حل است. مقرراتی در بورس کالا وجود دارد که ممکن است با بعضی از توقعات نهادهای دولتی منطبق نباشد ولی غیرقابل حل نیست و با مذاکره میتوانند به نقاط اشتراک برسند.
متاسفانه با کوچکترین مشکلاتی که در معامله یک کالا بر اساس قوانین موجود در بورس پیش میآید، اولین راه حلی که مطرح میشود خروج از بورس کالاست که اصلا درست نیست و با مواردی از جمله عدم شفافیت، احتمال وجود رانت و توزیع مواجه میشوند. سازوکارهای موجود در بورس از نظر احراز خریدار، فروشنده و ضمانت در تحویل کالا مواردی است که سابقهای 15 ساله دارد لذا به خاطر برخی ناهماهنگیها نباید آهنگ خروج از بورس کالا را نواخت.
با توجه به اینکه در دوران رکود اقتصادی قرار داریم، آیا برای حل مشکل فروش واحدهای صنعتی و معدنی این راهکار را مفید میدانید؟
به هیچ عنوان این راهکار مناسب نیست. در دوران 14 سالهای که از تشکیل بورس کالا میگذرد، هم رکود اقتصادی وجود داشته هم رونق و رشد اقتصادی. برای همین در همه شرایط، بورس کالا بهترین راهکار و شفافتر از بازار بیرون است.
معامله در بورس کالا چه مزایا و معایبی برای صنایع و بازار محصولات به همراه دارد؟
هدف بورس تشکیل یک بازار متشکل و سازمان یافته است. بورس از زمانی که تشکیل شد، مساله قیمت گذاری کالاها را حل کرد و رانت را از بین برد. در گذشته قیمتها توسط دولت و به صورت دستوری تعیین میشد لذا خیلی از تولیدکنندگان مایل به توسعه سرمایه گذاری نبودند، از زمانی که مشکل قیمت گذاری در بورس کالا حل شد، علاقمندی به سرمایه گذاری در بورس توسعه پیدا کرد و ظرفیت فولاد افزایش پیدا کرد. برای همین میتوان گفت بورس کالا باعث توسعه در سرمایه گذاری و تولید میشود.
بحث دیگر بورس، تشکیل یک بازار متشکل و قانونمند است. یکی از مشکلاتی که همیشه در بازار وجود داشته است، عدم تعهد خریدار نسبت به پرداخت تعهدش و فروشنده نسبت به تحویل کالا بوده است. بورس این مساله را با مقررات خود حل کرده و تضمین کیفیت وکمیت تحویل کالا از دیگر مزیتهای بورس است.
تامین سرمایه در بورس بحث دیگری است که مطرح میشود. بسیاری از تولیدکنندگان با فروش و یا انتشار سلف موازی در بورس سرمایههای کلانی را در بورس تامین کردهاند که به هیچ وجه از طریق بانکها نمیتوانستند این سرمایه را تامین کنند که این هم از مزیتهای ویژه بورس کالاست.
کارشناس ارشد بازار سرمایه: حل مشکل قیمتگذاری در بورس کالا باعث توسعه سرمایهگذاری و تولید شد
با توجه به احساس نیاز برای ایجاد بازاری متشکل و سازمان یافته به منظور تقابل آزاد عرضه و تقاضا و دستیابی به اثرات مثبت آن در اقتصاد تولید و مصرف، دولت و مجلس شورای اسلامی بر آن شدند تا بستر قانونی لازم جهت تاسیس و راه اندازی بورسهای کالایی را در ایران فراهم سازند. در این راستا با تصویب بند (ج) ماده (95) قانون برنامه سوم و بند (الف) قانون برنامه چهارم، شورای عالی بورس موظف به تشکیل و گسترش بورسهای کالایی در ایران شد.
در پی این امر، سازمان کارگزاران بورس فلزات تهران در شهریور ماه سال82 به عنوان اولین بورس کالای کشور فعالیت خود را آغاز کرد. همزمان با ایجاد ساختار بورس کالا، شاهد تولد رقابت در بازار فولاد بودیم و بخش اعظم سود که پیش از این به جیب عده معدودی سرازیر میشد، در درون این صنعت حفظ شد؛ پس از آن بود که صنایع امکان رشد بیشتر یافتند و حتی شروع به سودآوری مطلوب کردند. ماهنامه جهان معدن در گفتوگویی با مهندس زمانیفر کارشناس ارشد بازار سرمایه به بررسی پیامدهای مثبت معامله در بورس کالا و پیامدهای منفی خروج از بورس پرداخته است: