اسمش کارون 4 است؛ پروژه ملی که صد درصد ایرانی است و به دست توانمند مهندسان و متخصصان داخلی ساخته شده و علاوه بر ایرانی بودن؛ بزرگترین سد دو قوسی خاورمیانه، بلندترین و محکم‌ترین سد بتنی کشور نیز از ویژگی‌های منحصربهفرد آن است. ابرپروژه برقابی که پایانی بر سیلاب‌های غرب کشور شد.
به گزارش جهان معدن و به نفل ار پایگاه خبری « اقتصاد ملت » ؛ از سد مخزنی کارون 4 می‌گوییم که در شهرستان لردگان از توابع استان چهارمحال‌وبختیاری و در 180 کیلومتری جنوب‌غربی شهرکرد و چهار کیلومتری پایین‌دست محل تلاقی رودخانه‌های ارمند و بازفت در 670 کیلومتری ریزشگاه رودخانه کارون به خلیج‌فارس واقع شده است.
کارون 4 را باید از نزدیک دید؛ زیرا بودن در فضای سدونیروگاه و دیدن طبیعت بی‌نظیر و هوای دلنشین و از سویی دیگر مشاهده سد و تاسیسات مرتبط با آن که تماما ساخت داخل بوده؛ همه و همه هر ببینده‌ای را به وجد می‌آورد و احساس شعف و غرور به آدمی دست می‌دهد.
وجود رود زیبای کارون، کوه‌های برف‌گیر و پوشش جنگلی زاگرس، سد بتنی محکم و بزرگ، مناظر بی‌بدیل اطراف محدوده سد، دریاچه زیبا و چشم‌نواز سد کارون 4 که پس از ساختن سد در پشت آن تشکیل شده است، ایجاد فضای دیدگاه و نمایشگاه دائمی که از بالای آن تمام محوطه سد همچون نگینی فیروزه‌ای می‌درخشد و … همه اینها یک سو و تونل‌های مصنوعی و طبیعی که در داخل سد احداث شده است؛ با نورپردازی زیبا و صدای آرامبخش آب و خنکی که به دور از تمامی هیاهوهای شهر و روزمرگی‌ها، حس سرزندگی و حیات به آدمی می‌دهد؛ از سویی دیگر چشم‌انداز و فضایی زیبا خلق کرده؛ باعث غرور و افتخارآفرینی برای هر ایرانی میشود.
موقعیت و مشخصات کلی کارون 4
استان چهارمحال‌وبختیاری با مساحت 16533 کیلومتر مربع در بخش مرکزی رشته کوه‌های زاگرس بین پیش‌کوه‌های داخلی و استان اصفهان واقع شده است. این استان از شمال و شرق به استان اصفهان، از غرب به استان خوزستان، از جنوب به کهکیلویه و بویراحمد و از شمال‌غربی به استان لرستان منتهی میشود. در حالی که این منطقه دارای یک درصد از کل وسعت ایران است، اما با وجود مساحت کم؛ ده درصد از منابع آبی کشور را در اختیار دارد.
از ویژگی‌های مهم اقلیمی این استان می‌توان به بارش‌های فراوان باران و برف در بستر رشته کوه‌های زاگرس اشاره کرد که غالبا در مناطق مرتفع آن سراسر سال پوشیده از برف است. به همین دلیل جزء کانون‌های آبگیر دائمی کشور محسوب میشود. ضمن‌آنکه معروف‌ترین رودخانه‌های دائمی جنوب‌غربی و مرکزی ایران یعنی کارون، زاینده‌رود و دز نیز از ارتفاعات این استان سرچشمه می‌گیرد. شهرکرد مرکز این استان با بیش از 2150 متر ارتفاع از سطح دریا یکی از بلندترین مراکز استان است که به «بام ایران» شهرت دارد.
اهداف سد و نیروگاه کارون 4
سد و نیروگاه کارون 4 با هدف «تولید انرژی برقابی متوسط سالانه به میزان 2 هزار و 100 مگاوات ساعت»، «پیوستن به گروه سدهای زنجیره‌ای کارون و تنظیم آب رودخانه به منظور تامین آب موردنیاز بخش‌های صنعت و کشاورزی و دشت‌های پایین‌دست» و«کنترل طغیان و سیلاب‌های مخرب رودخانه کارون» احداث شده است و بی‌دلیل نیست که از آن به عنوان ابرپروژه برقابی و پایابی بر سیلاب‌های غرب کشور نام برده میشود.
همچنین از دریاچه به وجود آمده توسط سد کارون می‌توان در طرح‌های گردشگری و نیز جذب گردشگر و ورزش‌های آبی همچون اسکی روی آب، شنا، غواصی و قایقرانی و پرورش آبزیان استفاده کرد.
ویژگی‌های منحصربهفرد کارون 4
صادقی مدیر اجرایی سد و نیروگاه کارون 4 در خصوص ویژگی‌های منحصربهفرد کارون 4 می‌گوید: شركت توسعه منابع آب‌ونيروی ايران یکی از شرکت‌های زیرمجموعه وزارت نيرو و مجری سدها و نيروگاه‌های بزرگ كشور همچون كرخه، مسجد سليمان و كارون 3 است و پروژه ملی كارون 4 نیز در ادامه اين سری از سدها توسط مهندسان و متخصصان داخلی ساخته شده است.
وی با تاکید بر اینکه شرکت توسعه منابع آب‌ونیروی ایران صد درصد دولتی است، گفت: این شرکت با هدف توسعه و احداث پروژه‌های برقابی از سال 68 با همکاری و همراهی‌های مشاوران پروژه‌های عظیمی را در سطح کشور به مرحله طراحی، ساخت و بهره‌برداری رسانده است.
صادقی با بیان اینکه نیروگاه کرخه، سد و نیروگاه دز، گتوند علیا، کارون 3 و کارون 4 از جمله پروژه و طرح‌‌هایی بوده که با مدیریت این مجموعه انجام شده است، خاطرنشان کرد: سد و نیروگاه کارون 4 یک پروژه خاص است که با هدف کنترل سیلاب‌ها و مدیریت مصرف آب احداث شده است.
مدیر اجرایی سد و نیروگاه کارون 4 در ادامه به تشریح ویژگی‌های کارون 4 پرداخت و در این خصوص تاکید کرد: سد 230 متری كارون 4 به عنوان بزرگترين و بلندترين سد بتنی كشور به حساب می‌آيد و در حوزه سدسازی به عنوان پنجمين سد و نيروگاه بزرگ دنيا شناخته میشود. اين سد بتنی دو قوسی به دست توانمند مهندسان و متخصصان داخلی ساخته شده و صد درصد ايرانی است و برای ساخت نيروگاه آن تا 90 درصد از كارشناسان ايرانی استفاده شده است.
به گفته وی حجم مخزن آبی اين سد بتنی 2.2 ميليارد متر مكعب آب است و ركورد بتن‌ريزی ماهيانه 92 هزار متر مكعب در خاورميانه را به خود اختصاص داده است. همچنین نیروگاهی به ظرفیت یک هزار مگاوات در کنار این سد ساخته شده است.
صادقی در ادامه افزود: سد کارون 4 سد بتنی دو قوسی با ارتفاع 230 متر و طول 440 متر است و با ظرفیت تولید هزار مگاوات برق و متوسط تولید سالانه 2107 میلیون کیلووات ساعت؛ تنظیم آب رودخانه کارون به میزان 3.7 میلیارد متر مکعب را بر عهده دارد.
تاریخچه شکل‌گیری کارون 4
سابقه مطالعات اولیه بر روی حوزه آبریزی کارون و مطالعات شرکت مشاور به دهه‌های 40 و 50 بر می‌گردد که در همین قالب مطالعات امکان‌یابی اولیه کارون 4 انجام شده است و در نهایت با تکمیل مطالعات احداث یک سد مخزنی حد فاصل محل تلاقی رودخانه‌های ارمند و بازفت تا محل تلاقی رودخانه‌های خرسان و کارون پیشنهاد شد.
ابتدا مطالعات طرح توجیهی پروژه ملی و بومی سد و نیروگاه کارون 4 در سال 1373 توسط یک شرکت مهندسی ایرانی و با بازنگری شرکت لامایر آلمان به اتمام رسید و در پایان احداث یک سد بتنی در تنگه بالادست محل تلاقی رودخانه‌های کارون و منج پیشنهاد شد.
در مرحله بعد مطالعات مرحله دوم طراحی تفصیلی پروژه توسط یک شرکت مهندسی ایرانی در سال 74 آغاز شد و با همکاری مشاور کوئینه بلیه فرانسه در قالب قرار داد خدمات مهندسی (مرحله دوم) انجام یافت.
و نکته پایانی اینکه پروژه ملی و بومی سد و نیروگاه کارون 4 برای 13 هزار نفر نیروی انسانی به صورت مستقیم و شبانه‌‌روزی و برای 13 هزار نفر هم به صورت غیرمستقیم در مراحل ساخت و راه‌اندازی این پروژه اشتغال ایجاد کرده است.
گزارشگر: معصومه صالحی