*سنگ آهن و فولاد در بورس های کالایی دنیا
مدیرعامل بورس کالای ایران در ادامه به وضعیت معاملات سنگ آهن و فولاد در بورس های کالایی جهان اشاره کرد و افزود: حجم معاملات آتی سنگ آهن در بورس دالیان چین از 340 میلیون قرارداد 100 تنی در سال 2016 به 650 میلیون قرارداد در سال 2017 افزایش یافت.
وی اضافه کرد: حجم معاملات آتی میلگرد در بورس شانگ های چین نیز در سال 2017 میلادی 702 میلیون قرارداد 10 تنی بود که این میزان در سال 2016 معادل 934 میلیون قرارداد بود.
مدیرعامل بورس کالای ایران اظهارداشت: همچنین حجم قرارداد بازار آتی میلگرد در بورس شانگ های در سال 2016 نسبت به سال 2015 میلادی 72 درصد رشد داشته و حجم قراردادهای آتی سنگ آهن بورس کالای دالیان در مدت زمان مشابه با رشد 31 درصدی مواجه شده است.
*بورس کالا در سال ٢٠١٧
دکتر سلطانی نژاد در ادامه این همایش به آمار معاملات بورس کالای ایران در سال 2017 اشاره کرد و گفت: ارزش معاملات بازار مالی بورس کالای ایران در سال 2017 میلادی رقم 17.9 میلیارد دلار بود که این رقم 57 درصد از کل ارزش معاملات را شامل می شود. ارزش بازار فیزیکی بورس کالای ایران نیز 13.5 میلیارد دلار بود که 43 درصد از ارزش کل معاملات را به خود اختصاص داد.
وی ادامه داد: همچنین ٧٠٠٣ میلیون دلار معادل 52 درصد از ارزش معاملات بورس کالای ایران به معامله محصولات پتروشیمی، ٥٤٨٩ میلیون دلار معادل 41 درصد به محصولات صنعتی و معدنی، 875 میلیون دلار معادل 6 درصد به محصولات کشاورزی و 86 میلیون دلار معادل یک درصد به بازار فرعی اختصاص دارد.
دکتر سلطانی نژاد اضافه کرد: آمار معاملات بورس کالای ایران در محصولات صنعتی معدنی و در سال 2017 نشان می دهد که فولاد با معامله ٤٢١٤ میلیون دلار معادل 77 درصد بیشترین ارزش معاملات را به خود اختصاص داده است؛ در این میان مس 892 میلیون دلار معادل 16 درصد، آلومینیوم 238 میلیون دلار معادل 4 درصد، سنگ آهن 48 میلیون دلار معادل یک درصد را به خود اختصاص داده است. وی ادامه داد: همچنین محصولاتی مانند کنسانتره 28 میلیون دلار، طلا 12 میلیون دلار، روی و کک هر کدام 3 میلیون دلار و آهن اسفنجی یک میلیون دلار را در اختیار گرفتند.
*راهکارهای بورس کالا برای بهبود توازن زنجیره فولاد
وی در ادامه به راهکارهای بورس کالای ایران برای بهبود توازن زنجیره فولاد اشاره کرد و گفت: قیمت گذاری نادرست، تغییرات ساختاری قراردادها و نوسانات قیمت؛ عدم توازن در زنجیره فولاد را موجب شده است که برای ایجاد توازن باید به سمت ایجاد بازارهای منسجم، شفاف و مدرن حرکت کرد که در این میان توسعه بازار مدرن برای تجارت کل زنجیره فولاد با ابزارهای بورس کالای ایران همچون "صندوق های کالایی"، "قراردادهای بلندمدت"، "تابلوی مناقصه"، "اوراق خرید دین" و "معاملات تهاتری" قابلیت عملیاتی شدن دارند.
*صندوق های سرمایه گذاری کالایی
مدیرعامل بورس کالای ایران به صندوق های سرمایه گذاری کالایی اشاره کرد و در توضیح کارکرد این صندوق ها گفت: صندوق های کالایی امکان پیروی از بازده تغییرات قیمتی یک یا چند کالای معین را فراهم می آورند و فعالیت اصلی آنها سرمایه گذاری در اوراق بهادار مبتنی بر کالاهاست. این صندوق ها به سرمایه‌گذاران این امکان را می‌دهند که به جای خرید و نگهداری کالای مورد نظر و تحمل هزینه‌های حمل‌ونقل، انبارداری و خسارت‌های احتمالی آن؛ اوراق این صندوق‌ها را خریداری کنند.
وی علت سرمایه گذاری در کالاها را امکان تنوع بخشی سبد سرمایه گذاری، تاثیرپذیری قیمت کالاها از عوامل ریسکی متفاوت، کاهش نوسانات سبد سرمایه گذاری، همبستگی تاریخی کم با سهام و اوراق قرضه و سپری برای محافظت در مقابل ریسک های ناشی از تورم دانست.
دکتر سلطانی نژاد در بیان مزایای صندوق های سرمایه گذاری گفت: کاهش هزینه ها، امنیت بیشتر، وجود بازار ثانویه شفاف، داشتن پشتوانه قوی، شفافیت، انعطاف پذیری خرید و فروش، امکان جذب سرمایه های خرد و برخورداری از نقدشوندگی بالا به دلیل دارا بودن بازارگردان از مزایای این صندوق هاست. وی یادآور شد: در خرداد ماه امسال پذیره نویسی نخستین صندوق سرمایه گذاری کالایی در بازار سرمایه کشور صورت گرفت.
*قراردادهای بلندمدت
وی با بیان اینکه قراردادهای بلندمدت در بورس کالا شامل پیمان آتی، کشف پریمیوم و تسویه چند مرحله ای می شود، عنوان کرد: براساس پیمان آتی فروشنده متعهد می‌شود در سررسید معین، مقدار معینی از کالای مشخص را به قیمتی که در زمان انعقاد قرارداد تعیین شده بفروشد و در مقابل طرف دیگر قرارداد متعهد می‌شود همان کالا را با همان مشخصات خریداری کند و برای جلوگیری از امتناع طرفین از انجام قرارداد، طرفین به صورت شرط ضمن عقد متعهد به تودیع تضامینی نزد اتاق پایاپای و تعدیل آن متناسب با تغییرات آتی قیمت‌ها هستند.
به گفته وی مدیریت ریسک نوسانات قیمت، برنامه ریزی بلندمدت برای تولید و اطمینان از فروش یا خرید کالا در زمان مشخصی از آینده از مهمترین مزایای پیمان آتی است.
مدیرعامل بورس کالا افزود: معاملات کشف پریمیوم نیز نوعی قرارداد است که به موجب آن مقدار معینی مابه‌التفاوت نسبت به قیمت مبنا مورد توافق طرفین معامله قرار می‌گیرد. مکانیسم این قرارداد به گونه ای است که در ابتدای انجام توافق طرفین باید قسمتی از ارزش حدودی معامله را نزد اتاق پایاپای به عنوان وجه الضمان تودیع کنند. در این قرارداد ﭘﺮﻳﻤﻴﻮم ﻣﺒﻠﻎ ﻳﺎ درﺻﺪی اﺳﺖ ﻛﻪ ﺟﻬﺖ ﻣﺤﺎسبه ﻗﻴﻤﺖ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﻣﺒﻨﺎ اﺿﺎﻓﻪ ﻳﺎ از ﻗﻴﻤﺖ ﻣﺒﻨﺎ ﻛﺴﺮ می ﺷﻮد و قیمت مبنا ﻗﻴﻤﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در زﻣﺎن ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪه در اﻃﻼﻋﻴﻪ ﻋﺮﺿﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺮﺟﻊ ﻣﻮرد ﻗﺒﻮل ﺑﻮرس اﻋﻼم می شود.
دکتر سلطانی نژاد عنوان کرد: پوشش ریسک نکول، اطمینان از تضمین پرداخت و تحویل کالا در آینده، اطمینان از کیفیت کالا و امکان برقراری قراردادهای بلندمدت بر پایه قیمت مرجع جهانی از مهمترین مزایای این روش است.
به گفته مدیرعامل بورس کالا در قراردادهای تسویه چند مرحله ای نیز معاملات، تسویه و تحویل یک کالا در چند مرحله انجام می شود.
*تابلوی مناقصه
وی در مورد تابلوی مناقصه به عنوان راهکاری دیگر برای بهبود توازن زنجیره فولاد گفت: تاکنون روش حراجی که به طور معمول در بازار فیزیکی به کار گرفته می شد؛ عرضه محور بوده و در آن عرضه کننده در تعیین مشخصات کالا و قیمت ها نقش موثرتری داشتند؛ در این بین برای اینکه خریداران بزرگ بتوانند کالای مورد نیاز خود را با مشخصات و قیمت مناسب تر تامین کنند، کالای مورد نیاز خود را به بورس کالا پیشنهاد می دهند و فروشندگانی که تمایل دارند محصول مورد نظر را تامین کنند، در رقابت حراج شرکت می کنند.
*اوراق خرید دین و معاملات تهاتری
وی اظهار داشت: اوراق خرید دین یکی دیگر از ابزارهای مالی است که از آن می توان برای تأمین مالی بر اساس قراردادهای نسیه یا اعتباری برای شرکت‌های بزرگ، متوسط و کوچک استفاده کرد. یکی دیگر از راهکارهای نوین بورس کالا در راستای بازاریابی و فروش محصولات شرکت‌ها "معاملات تهاتری" است که در آن فروشنده کالای خود را عرضه می‌کند و در ازای آن وجه نقد یا کالای مورد نیاز خود را دریافت می‌کند.
دکتر سلطانی نژاد تاکید کرد: بنابراین با ورود کلیه محصولات زنجیره فولاد به بورس کالا می توانیم از افزایش شفافیت، کشف نرخ منصفانه، ارائه ابزارهای تامین مالی و مدیریت ریسک، تضمین تعهدات طرفین معامله، انسجام بازار و ایجاد مرجعیت قیمتی بهره مند شویم که با بهره مندی از این موارد تخصیص بهینه منابع، افزایش بهره وری، افزایش ارزش افزوده و بهبود توازن در زنجیره فولاد رخ می دهد.