مصرف کنندگان در سطح کشور چه در بخش معدن و چه در بخش عمران معمولا برای خردایش سنگ الزاما باید از مواد منفجره استفاده کنند و از طرفی به واسطه خطرات و مسایل ایمنی و امنیتی که بر مصرف این مواد مترتب است، دستورالعمل ها و قواعد و مقرراتی وجود دارد که توسط این ارگان ها تدوین می شود. با توجه به اینکه از حدود سال 70 به بعد تلاش بر این بود بخش خصوصی را هم به صورت خدماتی در امر استفاده از مواد منفجره دخالت دهند و صرفا معادن و پروژه های عمرانی مستقیما دریافت کننده و مصرف کننده مواد منفجره نباشند.
لذا در همین راستا موضوع تشکیل شرکت های تخصصی به منظور ارائه خدمات در زمینه مصرف مواد منفجره در امور غیرنظامی در دستور کار کمیسیون مرکزی مواد ناریه کشور قرار گرفت. کمیسیون مزبور که متشکل از ارگان های پنج گانه فوق الذکر و بعضی از دستگاه های امنیتی و نظامی دیگر است؛ یکی از کمیسیون های فرعی شورای امنیت کشور محسوب می شود. با تصمیمات اتخاذ شده در این کمیسیون و با تشکیل و راه اندازی اینگونه شرکت ها در بخش خدماتی مقرر شد به معادن و پروژه های عمرانی خدمات مواد ناریه مورد نیاز ارائه شود. این شرکت ها ابتدا با 2 شرکت کار خود را شروع و بعدا تعداد آنها تدریجا به 10 و نهایتا 20 شرکت افزایش پیدا کرد. در سال 1380 هم تصمیم گرفته شد برای هماهنگ و یکپارچه کردن فعالیت ها و امور مشترک شرکت های متشکله یک تشکیلات سازماندهی شده راه اندازی شود که به پیشنهاد تعدادی از شرکت های قدیمی تر در سال80 با حضور 4 الی 5 نفر از شرکت های قدیمی به عنوان هیات مدیره و هیات موسس، انجمن صنفی شرکت های مهندسی آتشکاری تاسیس شد.
این انجمن از زمان تاسیس تا به امروز (سال 80 تا 96) فعالیت های متعددی در زمینه توسعه علم مواد منفجره، یکسان سازی دستورالعمل ها، کمک به ارتقاء مسائل ایمنی و فنون استفاده از مواد منفجره ، حفاظت و نظارت مواد ناریه، تشکیل گردهمایی و آموزش دست اندرکاران مواد ناریه، ارتباط و تعامل با ارگان های تولیدی، امنیتی و نظامی در خصوص مسایل فنی و ایمنی و سایر امور مربوط به مواد ناریه در کشور را انجام داده است. اما متاسفانه در حال حاضر در دانشگاه های کشور غیر از رشته استخراج معدن (به صورت محدود) موضوع استفاده از مواد منفجره در بخش غیرنظامی به صورت آکادمیک و رسمی و علمی و فنون آتشکاری های مدرن تدریس نمی شود؛ به همین علت همکاری خوبی بین این انجمن با دانشگاه ها وجود دارد و معمولا افراد دست اندرکاری که در سطح کارشناس و مدیر در شرکت های خدماتی مشغول به کار هستند، عمدتا از فارغ التحصیلان رشته استخراج معدن دانشگاه ها می باشند. خوشبختانه بر اثر این تعاملات و ارتباطات در حال حاضر قریب به 60 الی 70 درصد محیط های مصرف مواد منفجره کشور را این شرکت ها با کادر و پرسنلی که دارند پوشش می دهند. انجمن و مجموعه شرکت های آتشکاری زیر مجموعه با استفاده از آخرین تکنیک ها و روش هایی که در دنیا متداول است؛ توانسته اند خود را به آخرین تکنولوژی های روز دنیا مجهز کرده و به موازات آن فارغ التحصیلان دانشگاهی هم با مواد ناریه و طرق کاربری علمی آنها آشنایی خوبی پیدا کرده اند.
*افرادي که بخواهند وارد عرصه معدن و معدنکاری شوند باید در دانشگاه دوره استخراج معدن را بگذرانند. آیا واحدی در زمینه آتشکاری و آشنایی با مواد منفجره و ناریه در این خصوص وجود دارد؟
مهندس برفچین: در حال حاضر در کشور اساتید بسیار خوبی اعم از تحصیلکرده داخل و یا فارغ التحصیل از خارج کشور وجود دارند که بعضا رشته تخصصی و تحصیلی آنها انفجار و آتشکاری صرف است، اما متاسفانه دانشجویان رشته استخراج معدن در کشور صرفا 2 الی 4 واحد تئوریک در دانشگاه در خصوص مواد ناریه و آتشکاری می گذرانند که تنها با مواد منفجره و نحوه خردایش سنگ آشنا می شوند و برای آموزش رسمی و کاربردی این رشته وزارت کار (سازمان آموزش فنی و حرفه ای کشور) دوره ای به نام آموزش مهارت فنی کارگری درجه 2 آتشکاری دارد که توسط شرکت های خدماتی کارآموزان به عنوان دست اندرکاران مواد ناریه به دوره های مربوطه معرفی و پس از استعلام صلاحیت های امنیتی و شغلی، آموزش های لازم (حدودا یکماهه) به آنان داده می شود. سپس از طرف سازمان یاد شده برای آنها گواهینامه مهارت حرفه ای صادر و در شرکت های خدماتی مشغول به کار می شوند. اما کسانی که از رشته دانشگاهی استخراج معدن فارغ التحصیل می شوند؛ متاسفانه اطلاعات و مهارت های عملی بسیار ناچیزی در زمینه مواد منفجره دارند؛ مگر اینکه مدتی به صورت عملی در این شرکت ها و یا معادن مشغول به کار شوند و یا اینکه بتوانند در دوره های آموزشی برگزار شده شرکت کنند. طی چند ساله اخیر از بدو تشکیل انجمن این دوره ها بعضا توسط انجمن و مدتی توسط وزارت صنعت، معدن و تجارت برگزار می شد و در حال حاضر مجددا قرار است مشترکا توسط هر دو ارگان انجام شود و در آینده نیز در صورت نیاز به طی دوره های تکمیلی قرار است کارگاه های آموزشی تخصصی تر آتشکاری توسط انجمن تشکیل و برگزار شود. لازم به توضیح است در سال 1389 نیز کنفرانس مهندسی انفجار برای نخستين بار در کشور با همکاری دانشگاه صنعتی امیرکبیر به صورت مشترک برگزار شد که کنفرانس پربار، علمی و خوبی بود. تمامی معدنداران، صاحبنظران معدني، مدیران پروژه های عمرانی و مهندسان علاقمند به مواد منفجره در این کنفرانس شرکت کردند و مقالات خود را ارائه دادند.
*به نظر شما این موضوع به عنوان یک نقص محسوب نمی شود؟ اینکه کشور ما دارای معادن زیادی است و به گفته مقام معظم رهبری باید به بخش معدن توجه ویژه ای شود و جزء اولویت ها قرار گیرد و حتی از درآمد نفت به سمت معدن و فرآورده های معدنی حرکت کنیم. آیا این موضوع یک نیاز اساسی نیست که در دانشگاه ها بیشتر به این بخش توجه شود که همراه با آموزش های تئوری؛ آموزش های عملی لازم هم داده شود؟
مهندس برفچین: سال 89 که کنفرانس برگزار شد، جلساتی با ریاست دانشکده معدن دانشگاه امیرکبیر برگزار و قرار شد رشته ای به عنوان مهندسی آتشکاری در سطح کارشناسی بعنوان یکی از گرایش هاي رشته معدن در دانشگاه تعریف و راه اندازي شود اما متاسفانه به علت اینکه دومین کنفرانس که قرار بود 3 سال بعد با هماهنگی دانشگاه برگزار شود، پیگیری نگردید این هدف نیز محقق نشد. حتی در مورد تشکیل این رشته مقدمات اولیه و امکانات لازم و سیلابس دروس نیز تهیه شد و هماهنگی های اولیه لازم هم با وزارت علوم صورت گرفت اما به سرانجام نرسید.
لذا معتقدم این امر یک نقص اساسی و تدارک و تشکیل دوره های تخصصی دانشگاهی در سطوح کاردانی و کارشناسی یک ضرورت اجتناب ناپذیر است؛ چراکه بسیاری از مهندسان و فارغ التحصیلان رشته معدن علاقمندند اطلاعات تخصصی و علمی بیشتری در زمینه انفجار سنگ داشته باشند، اما همانطور که عرض کردم بصورت رسمی و آکادمیک (غیر از رشته استخراج معدن) دوره رسمی در سطح دانشگاه های کشور وجود ندارد که امیدواریم این اتفاق هرچه زودتر بیفتد. به نظر می رسد برگزاری دومین کنفرانس مهندسی انفجار در سال 97 به این امر کمک شایانی خواهد کرد و در آنجا این موضوع را حتما پیگیری خواهیم کرد؛ چراکه علاقمندان زیادی در این خصوص وجود دارند و وزارت علوم هم با این موضوع هماهنگ است و چون مسئولیت این موضوع در سال 89 به عهده دانشگاه بود؛ تنها علت راه اندازی نشدن این دوره یا رشته و راکد ماندن موضوع، عدم پیگیری دانشگاه بوده است.
*اتفاقا رشته ای است که بازار کار خوبی هم در معدن و هم در پروژه های عمرانی دارد. از همین الان هم می توان برای این رشته بازار کار زیادی تعریف کرد.
مهندس برفچین: همینطور است که می فرمایید. خودمان هم اعتقاد داریم و حمایت و اعلام نیاز می کنیم و مهندسان و شرکت هایی که تحت پوشش ما هستند این نیاز برای آنان هم احساس می شود. اگر چنین امکانی فراهم و یک دوره مدونی در دانشگاه ها در سطح کاردانی و کارشناسی پیش بینی و برگزار شود؛ مورد استقبال مهندسان و کارشناسان علاقمند قرار می گیرد. در صورت راه اندازی چنین رشته ای این امکان وجود دارد که تعداد زیادی دانشجو و فارغ التحصیل در این رشته جذب شوند.
یکی از بخش های پر اهمیت در استخراج معادن؛ معادن روباز و معادن زیرزمینی و بخش های عمرانی شامل پروژه های سدسازی و راهسازی، ایجاد کانال، تسطیح سایت و ... است. بخش عمده ای از کار بحث خردایش سنگ و برداشتن سنگ از سر راه است تا بتوانند کار خود را انجام دهند. اگر این رشته راه اندازی شود قطعا فارغ التحصیلان آن در عمران و آبادانی کشور به خوبی بکار گرفته می شوند و از این طریق می توانند سطح مهارت های خود را در این زمینه ارتقاء دهند.
مهندس فقیهی: در خصوص این سوال که خیلی هم مهم است باید بگویم یکی از شاخصه های توسعه در هر کشوری استفاده از مواد ناریه است. یعنی اگر بخواهیم کشوری را به لحاظ صنعتی و توسعه یافتگی ارزیابی کنیم و اینکه از لحاظ صنعتی در چه جایگاهی قرار دارد؛ یکی از شاخصه های آن میزان استفاده از مواد ناریه و چگونگیش در آن کشور است.
به همین دلیل به عنوان یکی از شاخصه های توسعه می توان از آن نام برد. امروزه در علم انفجارهای صنعتی (همانطور که می دانید بحث انفجار در دو شاخه نظامی و صنعتی استفاده می شود) که به آن "مهندسی انفجار" می گوییم، حوزه های متفاوتی تعریف شده است. در حوزه های معادن، راهسازی و سدسازی که عمده ترین مصارف مواد ناریه را داریم و علاوه بر آن امروزه مصارفی هم بصورت خاص وجود دارد مثل انفجارهایی که زیر آب صورت می گیرد، انفجار برای قطع کردن درختان قطور، انفجارهایی که در محیط های شهری و در مجاورت مناطق مسکونی و تاسیسات صورت می گیرد که از آن با عنوان انفجارهای ویژه و یا آرام نام برده می شود، انفجارهایی که برای جوش فلزات ناهمگون استفاده می شود و ... که همگی آنها زیر مجموعه مهندسی انفجار صنعتی یا مهندسی آتشکاری است. در نهایت حوزه های مصرف مواد ناریه بسیار متنوع و ضروری است افرادی به عنوان متخصص انفجار که یکی از زیر شاخه های رشته معدن است، آموزش های لازم را می بینند. تخریب بناهایی که امروزه در کشورهای پیشرفته در محیط های شهری صورت می گیرد؛ همکاری بین مهندسان معدن و مهندسان سازه و عمران برای تخریب آن سازه ها را می طلبد.
در واقع باید گفت مصرف مواد ناریه تنها به معادن و راهسازی ختم نمی شود و دارای حوزه های وسیع تری است. خوشبختانه طی چند سال اخیر با بالاتر رفتن دانش فنی متخصصینی که در این خصوص کار می کنند و همینطور دانش فنی عمومی جامعه که ناشی از ارتباطات بیشتر و به واسطه محیط های مجازی که امروزه وجود دارد، آشنایی بیشتری با سطح تکنولوژی مواد ناریه در سطح دنیا پیدا کردیم. همینطور با تلاش بیشتر سعی داریم خود را به سطح بین المللی نزدیک تر کنیم که دستیابی به این هدف در انجمن صنفی جایگاه ویژه ای دارد. انجمن صنفی از لحاظ حوزه مصرف مواد ناریه بیش از 70 درصد حوزه مصرف را بواسطه 21 شرکت موجود در انجمن در داخل کشور در اختیار دارد (19 شرکت مهندسی آتشکاری، یک شرکت تولید مواد نورافشانی و یک شرکت هم مشاوره و مهندسی). از طریق انجمن صنفی و از طریق کمیته تحقیقات و آموزش تلاش های زیادی در این خصوص صورت گرفته است. یکی از کارهایی که صورت گرفته بومی سازی و یا معرفی سامانه های شوک بر بود که به عنوان یکی از مدرن ترین آغازگرهای انفجار محسوب می شود که در همین کمیته کار تالیف آن صورت گرفت. بالغ بر 4 سال کار اجرایی روی آن پروژه شد و 6 ماه هم مراحل تدوین و ویراستاری آن صورت گرفت. این به عنوان یکی از دستاوردهای کمیته است و در آینده نه چندان دور دستاوردهای دیگری را هم بدنبال خواهد داشت.
به غیر از مواردی که در خصوص بحث آموزش دست اندرکاران مواد ناریه وجود دارد؛ آموزش های تکمیلی آتشکاران و آشنایی آنها با تکنولوژی روز دنیا است که در آینده با کمک دوستان و پیشنهاداتی در خصوص استانداردسازی بحث مواد ناریه در این زمینه کار خواهیم کرد؛ چراکه مقوله بسیار مهمی است؛ اینکه بررسی شود به صورت بومی استانداردهای کاربرد و مصرف مواد ناریه در کشور به چه شکلی خواهد بود؟ این موارد به مجموعه آتشکاری کمک كرده تا به سمتی حرکت کند که خود را با استانداردهای جهانی کشورهای پیشرفته نزدیک نماید.
* در حال حاضر چقدر با استانداردهای جهانی فاصله داریم؟
اگر بگوییم طی یکصد سال گذشته تا قبل از سال 80 فاصله استانداردهای داخلی با استانداردهای جهانی 100 واحد بوده، از سال 80 به بعد این فاصله بسیار کمتر شده است. در واقع از 100 پله 90 پله در10- 15 سال گذشته طی شده و به گونه ای به سمت جلو حرکت کرده ایم که طی 100 سال گذشته چنین پیشرفتی را شاهد نبوده ایم. البته این روند رو به رشد همچنان ادامه دارد و آینده روشن و درخشانی در حوزه آتشکاری پیش رو داریم.
*در بخش دستاوردهای انجمن اگر صحبتی دارید بفرمایید.
مهندس جهانی: نکته حائز اهمیت؛ تولید مواد ناریه برای معادن زغال است. از زمانی که از مواد ناریه مجاز در معادن استفاده می شود؛ خسارت ها و تلفات جانی کاهش چشمگیری پیدا کرده است. اگرچه اخیرا شاهد انفجار معدن زمستان یورت آزادشهر بودیم که البته در تمام دنیا هم چنین اتفاقاتی می افتد؛ زیرا انفجارات ناخواسته در معادن امری گریزناپذیر است. این موضوع که انجمن، شرکت ها و تولیدکنندگان هماهنگی و همکاری صمیمانه ای برای تولید مواد ناریه مجاز در معادن دارند باعث کاهش تلفات شده است؛ در غیر این صورت خیلی بیشتر از اینها حوادث غیرمترقبه در معادن داشتیم که این مهم از دستاوردهای انجمن طی سال های اخیر است. نمونه بارز آن تولید مواد ناریه ای است که حداقل برای مصرف کننده خطر ندارد. بطور مثال دینامیتی که سالیان سال تولید می شد، 20 الی 30 سال قبل از گردونه تولید حذف شده است.
در همین خصوص با همکاری و مساعدت های شرکت ها و فشاری که به تولیدکننده وارد شد؛ دو سال و نیم است سازمان تولیدکننده مجبور شد مواد ناریه ای تولید کند که از هر نظر (هم از نظر سلامتی و هم از نظر حوادثی که ممکن است بوجود بیاید)؛ ایمن باشد. این مورد یکی از دستاوردهایی است که طی 15 سال اخیر از طریق انجمن به دست آمده است و این روند ادامه دارد. البته اخیرا روش های جدیدتر و مدرن تری برای استفاده از مواد ناریه وجود دارد.
یکی از مشکلات موجود در این بخش این است که فارغ التحصیلان ما مواد ناریه را نمی شناسند. 4 سال پیش در نمایشگاهی که با همکاری صنایع دفاع برگزار شد؛ یکی از اساتید دانشکده معدن دانشگاه تهران طی درخواستی از من برای آموزش به دانشکده رفتم که آنجا متوجه شدم دانشجویان و فارغ التحصیلان با مواد ناریه بیگانه هستند و نمی دانند مواد ناریه چیست؟ در حالی که این مواد پایه و اساس آتشکاری است و اگر مواد ناریه نداشته باشیم، هیچ چیزی نداریم. مثل این است که در جنگ توپ، تفنگ و تانک داشته باشیم؛ اما باروت نداشته باشیم. اگر در استخراج از معدن و راهسازی شناختی از مواد ناریه وجود نداشته باشد؛ هیچ کار و آبادانی صورت نخواهد گرفت. بخصوص اینکه باید بدانیم چه ماده ای را در کجا و تحت چه شرایطی باید استفاده کنیم که از نظر اقتصادی، کیفیت کاربردی، ایمنی و سلامت برای مصرف کننده مفيد باشد.
مهندس صفرپور: دوستان در مورد نقش مواد منفجره و سیکل آتشکاری در ایران توضیحات کامل را ارائه کردند و متوجه شدیم آتشکاری تا چه میزان مهم است و در پیشبرد پروژه ها نقش دارد؛ به گونه ای که اهمیت آن در دنیا بر هیچ کس پوشیده نیست.
اگر به 50 سال قبل برگردیم، پروژه ها بیشتر توسط نیروی انسانی انجام شده و تنها ابزار آلات کوچکی به کمک نیروی انسانی آمده است. اما امروزه روند به گونه ای است که نیروی مکانیکی مثل لودرها و بولدوزرها قوی تر از نیروی انسانی و حتی در بعضی موارد جایگزین نیروی انسانی هم شده است. در این مدت تولید مواد آتشکاری به گونه ای رشد کرد که تقریبا در پروژه های بزرگ نیروی مکانیکی در این بخش حذف شده و به جای اینکه سال ها یا ساعت های زیادی صرف جابه جایی کوهی شود؛ امروزه با انفجار ظرف مدت زمان کوتاهی این موضوع انجام می شود. به اندازه کافی در دانشگاه ها و محافل در این خصوص بحث و بررسی شده است.
اگر نگاهی گذرا به کشور خود داشته باشیم؛ هنوز در بسیاری از مکان ها به عنوان مثال در بسیاری از شاهراه های کشور از دستگاه های مکانیکی بسیار قدیمی و یا جدید استفاده می شود و روزها و ساعت ها طول می کشد تا کوهی جابه جا شود؛ در حالی که می توان این روند را با مواد آتشکاری در مدت زمان کوتاه تری انجام داد که این کوتاهی زمان باعث کمتر شدن هزینه ها هم می شود. اما سوالی که در این خصوص مطرح است اینکه چرا این اتفاق نمی افتد؟ دلیل این است كه گروه خاصی در دانشگاه ها به صورت تئوری در این خصوص خوب درخشیدند اما متاسفانه در عمل نتوانستند خوب عمل کنند؛ شعار ما کاهش فاصله بین دانشگاه و عمل است. گروه دیگری آمدند فلسفه مواد آتشکاری و ساخت مواد ناریه را پیش بردند و به گونه ای پای عمل هم آمدند؛ اما دست اندرکاران این امر صد در صد در مقام عمل نبودند. گروه خاص دیگری هم وارد حوزه عمل شدند. به طور مثال در جاده امامزاده هاشم می بینیم با 10بیل مکانیکی اقدام به خردایش سنگ ها می کنند، یا کسی به اینها نگفته یا خبر ندارند یا حتما عاملی وجود دارد که این صرفه جویی که در این شرایط خاص اقتصادی همه به دنبال آن هستند را استفاده نمی کنند. در همین خصوص ضرورت دارد در مجلات و سمینارها علم روز و نوین آتشکاری و کاربردهای آن آموزش داده شود. امروزه دانش آتشکاری پیشرفت خوبی کرده و کاربردهای وسیعی دارد.
به جرات می توان ادعا کرد در بسیاری از معادن که دارای کارشناسان مجرب و خبره ای هستند؛ آتشکاری نسل نو اصلا مورد استفاده قرار نمی گیرد و تمایلی ندارند که خود را با تغییرات وفق دهند. به جای اینکه صرفه جویی هایشان را در این قسمت که تعریف شده و علمی است انجام دهند؛ در بخش هایی انجام می دهند که به ضرر آنهاست.
از جمله همین معدن زغالسنگی که دچار مشکل شده است. در همه معادن به جای اینکه انفجارات و ماشین آلات را بهینه کنند؛ ایمنی، لباس کار و پارامترهایی را بهینه می کنند که بعدا در تحلیل ها باعث تاسف می شود.
*علت این موضوع چیست؟ چرا از دانش و علم روز استفاده نمی شود؟ آیا تاکنون به این موضوع اعتراض کرده اید که از علم روز آتشکاری استفاده کنند؟
موضوع اصلی این است که بین محیط دانشگاه و معدن یک فاصله ای وجود دارد. قرار بود انجمن آتشکاری مابین دانشگاه و محیط کار این ارتباط را برقرار کند. اما امروزه می بینیم برخی اساتید خاص از دانشگاه به سمت محیط مصرف سوق پیدا کردند و از دانشگاه دور شدند و یا اساتید دیگری که از محیط مصرف جدا شده و به سمت دانشگاه رفتند. این فاصله ها باید از بین برود. پیشنهاد ما این است به جای اینکه سمینارهای تخصصی جداگانه برگزار شود با برنامه ریزی های مناسب سمینارهایی برگزار شود که این دو گروه را بهم متصل کند.
در سمینارها از سازندگان، مصرف کنندگان و اساتید دانشگاهی دعوت شود؛ چراکه وقتی همه آنها در کنار هم قرار گیرند الزاما تبادل اطلاعات نیز صورت خواهد گرفت.
*در خصوص معدن زمستان یورت آزادشهر چه نظری دارید؟ دلیل اصلی این حادثه از دیدگاه شما چیست؟
مهندس سیف هاشمی: متاسفانه در حادثه معدن آزادشهر تعدادی از معدنکاران عزیزمان را از دست دادیم اما این اتفاق ربطی به مواد منفجره و عملیات آتشکاری در آن معدن نداشت و به دلیل تجمع گاز و جرقه ای که در محیط ایجاد شده بود صورت گرفت؛ برخی هم خرابی لکوموتیو را علت حادثه می دانستند. البته قرار شد نظر نهایی و دلیل اصلی حادثه را کمیته حقیقت یاب ارائه دهد. در عملیات آتشکاری به خصوص در معادن زغالسنگ ایمنی خیلی مهم است. در اینگونه محیط ها هنگام عملیات آتشکاری خیلی باید دقت شود؛ چراکه محیط پر از گاز است و احتمال هرگونه حادثه ای حتی بدون انفجار هم وجود دارد. در اینگونه محیط ها انجام عملیات آتشکاری دارای ریسک بالایی است. به همین دلیل معمولا ایمنی معادن زغالسنگ باید ایمنی کاملی باشد. خوشبختانه طی 10 سالی که پیمانکار معدن بودیم هیچ حادثه ای در خصوص انفجار معدن یا بالا بودن گاز نداشتیم. اما این حادثه تلنگری شد تا دستورالعمل ها و بخشنامه ها در این زمینه را دقیق تر کنترل کنیم.
با توجه به اینکه انجمن آتشکاری همیشه در بحث استانداردسازی و دستورالعمل های ایمنی بیشتر کار کرده و معمولا تاثیرگذار هم بوده، باید یک دستورالعمل کاری برای تدوین ایمنی آتشباری در معادن زغالسنگ تهیه شود؛ چراکه کار بسیار حساس و سختی است. در دانشگاه یکی از گرایش های رشته استخراج معدن، استخراج زغالسنگ است که این موضوع به دلیل اهمیت زغالسنگ می باشد. در همه محیط های آتشباری معمولا ایمنی انفجار به عهده تیم آتشباری است. مواردی همچون قرق کردن منطقه، اجرای صحیح دستورالعمل ها، خرج گذاری خوب و ... باید به گونه ای انجام شود که در نهایت انفجار بدون حادثه صورت گیرد. اما در خصوص معادن زغالسنگ در محیطی قرار داریم که استاندارد نیست (مثل نشت گاز) و خارج از کنترل تیم آتشباری قرار دارد و اصولا کسانی در این معادن تحت عنوان مسئول ایمنی مشغول به کار هستند. مثلا در یک تونل دو نفر مسئول ایمنی در هر شیفت وجود دارد که مهمترین وظیفه آنها ایمنی اندازه گیری گاز و پارامترهای مهم دیگری مثل نگهداری، تهویه و ... است که در معادن زغال خیلی مهم هستند. در چنین محیط هایی پارامترهایی خارج از کنترل آتشباری وجود دارد؛ لذا در اینجا انجمن باید دقت بیشتری داشته باشد. پیمانکار برای انجام آتشباری نیاز به تاییدیه کارفرما دارد. کارفرما باید تایید کند درجه گاز استاندارد است و می توان انفجار را انجام داد. اصولا اگر دستگاه اندازه گیری گاز دست پیمانکار باشد و تشخیص دهد که انفجار می تواند صورت بگیرد نمی توان بدون تایید کارفرما کار دیگری انجام داد چون مسئولیت ایمنی بر عهده کارفرماست.
دستورالعمل های ایمنی در این معادن باید بسیار جزیی تر و دقیق تر بررسی و اجرا و در آن شرایط دیده شوند. به عنوان مثال آتشباری که حجم بالایی از مواد منفجره را با خود جابه جا می کند زمانی که به فضای تونل و منطقه انفجار که تاریک و مرطوب است برسد؛ مسئول ایمنی باید تایید کند که می توان خرج گذاری و انفجار را انجام داد یا خیر؟ اگر انفجاری صورت بگیرد اولین کسی که دچار حادثه می شود، خود شخصی است که آتشباری انجام می دهد. موضوع مهم بعدی تخلیه معدن از نیروی کار است. فضاهای زیرزمینی اینقدر راه های فرعی دارد که در همه جا نیروی در حال کار وجود دارد؛ در نتیجه تخلیه معدن از نیروهای کار در زمان آتشباری خیلی مهم است. به همین علت زمان آتشباری بین دو شیفت کاری تعیین می شود؛ یعنی بین پایان یک شیفت کاری و قبل از شروع شیفت بعدی. اگر این محیط ها به هر دليل کاملا تخلیه نشده باشد باعث می شود شرایط سخت تر شود. به همین دلیل انجمن آتشکاری می تواند نقش خوبی در این خصوص داشته باشد تا قضیه را بشکافد و بررسی کند. البته دستورالعمل های ایمنی لازم برای آتشباری در معادن زغالسنگ وجود دارد اما برخی از شرکت هایی که در محیط معدن کار می کنند شاید نکات کاربردی که با آنها برخورد دارند را عملا اجرا نکنند. به عنوان مثال بعضی اوقات کارفرما اصرار دارد زمانی که نیروی کار در داخل معدن مشغول کار است؛ آتشباری در معدن انجام شود. این موضوع ریسک بالایی دارد و باید ممنوع شود که هیچ معدنداری چنین درخواستی نداشته باشد. در این مواقع ما به عنوان تیم آتشباری با این موضوع مخالفت کردیم که در همین راستا اختلافاتی پیش آمده و از دستمزد پیمانکار کم شده است. در حالی که اگر این موارد در دستورالعمل ها قید شود تاحدود زیادی هم از اعمال سلیقه های شخصی جلوگیری می شود و هم استانداردهای لازم در معادن رعایت می شود.
شرایط معادن زغالسنگ در دنیا با معادن موجود در مناطق ما خیلی فرق دارد. معمولا لایه ها عریض هستند و ماشین آلات بیشتری در این مناطق کار می کنند؛ اما در معادن ما لایه ها کم عرض هستند و کارگر مجبور است کار کند که همین موضوع ریسک را بالاتر می برد. نکته مهم و حساس در معادن زغالسنگ رعایت دستورالعمل های ایمنی است؛ لذا در این خصوص لازم است با همت و دقت بیشتر حتی قوانینی که از قبل بوده را هم کامل تر کنیم تا در این زمینه دیگر شاهد اینگونه اتفاقات نباشیم.
* آیا آماری وجود دارد که چنین اتفاقاتی به خاطر عملیات آتشباری و عدم آشنایی با مواد ناریه صورت گرفته باشد؟
در معادن زغالسنگ آماری در این خصوص وجود ندارد. دو روز بعد از حادثه معدن یورت زمستان؛ در معدن تزره سمت شاهرود نیز یک مهندس فوت کرد. این مهندس به همراه همکاران خود برای کنترل یک دویل که آیا سیستم نگهداری آن درست کار شده یا خیر؛ داخل تونل شده و در دویل دچار گازگرفتگی می شود و علت اصلی آن عدم رعايت ایمنی بود. مطابق مقررات برای کنترل دویل ها حداقل باید 2 نفر به فاصله 5متر از همدیگر باشند و دلیل این حادثه نداشتن آموزش لازم و رعایت نکردن اصول ایمنی است. در معدن زمستان یورت آزادشهر هم سه نفر از مهندسان در تونل نبودند و هنگام انفجار برای کمک به داخل معدن رفتند و چون اصول ایمنی را رعایت نکردند و حتی ماسک هم نزده بودند منجر به فوتشان شد.
مهندس برفچین: در معادن زغال دو نوع گاز خطرناک وجود دارد؛ اولی متان است که گازی قابل انفجار است و دلیل اصلی حادثه معدن زمستان یورت بوده است. چون اگر میزان این گاز بالاتر از 5 درصد باشد مخلوط آن با هوا یک مخلوط انفجاری تشکیل می دهد؛ به طوری که حتی جرقه لباس پلاستیکی یک کارگر هم ممکن است باعث انفجار شود. حتی سویچ ها و لامپ هایی که در آنجا استفاده می شود باید ضد انفجار باشند تا هنگام روشن و خاموش کردن منجر به انفجار هوای محیط نشود. گاز دیگری که در معدن وجود دارد؛ گاز منواکسید کربن است. این گاز بی بو است و اجازه حرکت به انسان نمی دهد. تعدادی از کسانی هم که برای کمک به دیگران در مراحل ابتدای حادثه به داخل معدن رفته بودند به دلیل وجود این گاز در همان گالری های ورودی جان خود را از دست دادند. البته گازی که باعث ریزش معدن و انفجار شده بود گاز گریزو بوده است. معادن در کشور ما طبقه بندی شده اند یا گریزودار هستند یا گازخیز. به همین دلیل تردد در این معادن یا نوع لباس کار کارگران و نوع تجهیزات و ابزار آنها باید ضد گریزو باشد. مهمترین بحثی که مطرح است موضوع ایمنی و اینکه افرادی که در معادن کار می کنند رعایت نکات ایمنی را باور داشته باشند.
براساس آنچه که در رسانه ها گفته شد علت اصلی حادثه معدن زمستان یورت اتصال دادن پل های دو باطری لکوموتیو با یکدیگر بوده و باعث جرقه شده که در محیط گازخیز این کار اشتباه محض است (کلیدهای کار شده در معدن ضدجرقه هستند که چندین برابر کلیدهای معمولی هزینه دارند). بنابراین تجهیزات و لباس کار معدنکاران در معادن زغال باید ضدجرقه یا در برابر انفجار مقاوم باشد(یعنی ایجاد جرقه نکند). وظیفه و نظارت مسئول ایمنی از مهندس معدن، مهندس تولید و مسئول استخراج بسیار خطیرتر و مهمتر است و دایما باید در زمان تغییر هر سیستم و یا اقدام غیرمعمولی در محل حضور داشته باشد و دستورات لازم را صادر کند و یا از انجام کارها و اقدامات خطرساز و یا تغییر و بی توجهی به دستورالعمل های ایمنی جلوگیری کند. اگر این مراحل طی می شد این حادثه اتفاق نمی افتاد؛ چراکه مسئول ایمنی نباید اجازه می داد باطری باز و بدون پوشش به داخل معدن برده شود.
مهندس جهانی: پرسنلی که در معدن کار می کنند؛ محال است ندانند در معدن گاز وجود دارد و این یکی از مشکلات ماست. در دستورالعمل ها قید شده میزان گاز موجود در معدن باید زیر یک درصد باشد؛ حال چطور متوجه نشدند که گاز متان در این فضا وجود دارد. گاز متان معمولا بعد از انفجار متصاعد می شود؛ در آن صورت اگر از مواد ناریه استاندارد استفاده شود؛ انفجار ثانویه وجود نخواهد داشت. متاسفانه در حال حاضر همه دنبال مقصر هستند و کسی به فکر جمع آوری دلایل این حادثه به صورت یک بولتن و ارسال آن به تمام معادن زغال برای جلوگیری از تکرار مجدد نبوده است.
مهندس فقیهی: در خصوص معادن زغالسنگ در ایران کار سیستماتیکی که صورت گرفته از سال 1345 به این طرف یعنی 51 سال پیش بوده است. از آن زمان تاکنون 184 معدن زغالسنگ در ایران کشف و بهره برداری شده است که 126 معدن کک شو هستند. این معادن علیرغم اینکه زغالسنگ مرغوب تری دارند؛ اما از لحاظ گاز معضلات بیشتری دارند. در استان مازندران که قبلا استان گلستان هم جزء آن بود در مجموع 50 معدن زغالسنگ وجود دارد که 16 معدن در استان گلستان قرار دارد. معدن زمستان یورت هم یکی از این معادن است. اگر بخواهیم حوادث را بررسی کنیم از سال 1345 تا امروز در معادن زغالسنگ 3 انفجار بزرگ مربوط به انفجار گاز رخ داده است.
اولین انفجار بزرگ در معدن تزره بین سال های 52-50 بود که منجر به کشته شدن 50 نفر از کارگران شد. دومین انفجار طی 7-6 سال گذشته در معدن همکار در استان کرمان اتفاق افتاد. سومین معدن هم معدن زمستان یورت بود که 43 نفر در این حادثه کشته شدند. با توجه به اینکه از میان 126 معدنی که هر روز کار می کند تاکنون فقط 3 حادثه صورت گرفته است می توان نتیجه گرفت که نسبت به کل درصد کوچکی است. حال باید بررسی کرد که آیا این درصد از استانداردهای جهانی بالاتر است یا پایین تر؟ ما امروزه شاهدیم که در چین و ترکیه و یا حتی برخی کشورهای اروپایی گزارش هایی از انفجار معدن داده می شود. بنابراین انفجار معدن نه اینکه طبیعی باشد ولی اتفاقی است که در سطح جهانی در حال رخ دادن است. مطابق اطلاعات موجود معدن زمستان یورت از لحاظ گاز متان خیلی گازخیز نیست؛ یکی از دلایلی که باعث سهل انگاری شده است اینکه معدنکاران با گاز متانی که در این فضا وجود داشته؛ آشنایی لازم نداشتند تا بخواهند با آن مقابله کنند. لذا به علت اینکه این موضوع یک مشکل حاد و همیشگی و روزمره نبوده سهل انگاری در این خصوص صورت گرفته است.
* آیا دستگاه گازسنج در معدن به طور مداوم وجود ندارد؟
دستگاه گازسنج یک دستگاه پرتابل است که توسط اپراتور جابه جا می شود و ثابت نصب نمی شود. در خصوص علت حادثه باید یک تیم کارشناسی بعد از انفجار به محل حادثه برود و از نزدیک زوایای کار را بررسی کند تا به نتیجه قطعی برسد. همه صحبت هایی که می شود احتمالات بوده و چیزی قطعی نشده است. یکی از احتمالاتی که وجود دارد اینکه ترکیب گرد زغال با متان تولید انفجار می کند. موضوعی که در این زمینه خیلی مهم است و اثر دارد؛ لباس و تجهیزات کارگران است. همانطور که می دانید چند ساعت قبل از این اتفاق بازرس وزارت کار آنجا بوده و معدن را ایمن تشخیص داده است که این موضوع خود ابهامات زیادی به همراه دارد. بنابراین یا در پارامترهایی که مدنظر است اشکالاتی وجود دارد یا اینکه بازرس وزارت کار پرفورم نکرده یا براساس پرفورم عمل نکرده و سهل انگاری کرده است.
همانطور که می دانید هرکاری که در معدن انجام می شود، یک مسئول ایمنی دارد و هر کارگری که بخواهد وارد معدن شود بررسی می شود تا اشیای قابل اشتعال از قبیل فندک و ... به همراه نداشته باشد. پس چگونه باطری را داخل معدن بردند؟ آیا بازرسی وجود نداشته است؟ البته همانطور که قبلا هم اشاره شد این اتفاق ربطی به مواد ناریه نداشته، اما ممکن است حادثه بعدی بر اثر مواد منفجره و ناریه باشد.
مهندس سیف هاشمی: به نظر می رسد ضروری است انجمن وارد این قضیه شود و استانداردسازی مواد ناریه در معادن زغالسنگ صورت گیرد. این استانداردها موجود است اما نیاز به بازنگری دارد. امروزه خیلی چیزها تغییر کرده است. قبلا دستگاه هایی که در معادن زغالسنگ وجود داشت، روسی بود؛ به مرور زمان و طی بازدید از معادن دیگر دستگاه های مدرن تر و اروپایی آمد. این در حالی است که استفاده از این تجهیزات نیاز به آموزش دارد و استانداردها هم عوض شده است. به عنوان مثال دستگاه تنفسی که وجود دارد و مشخص نیست که در معدن زمستان یورت وجود داشته یا نه یکی از این موارد است. همانطور که می دانید بسیاری از افرادی که در این حادثه جان خود را از دست دادند؛ بر اثر انفجار نبوده است و هنگامی که برای کمک رفتند این اتفاق برایشان افتاد. سوالی که در این خصوص وجود دارد اینکه این افراد چرا و با اجازه چه کسی وارد معدن شدند؟ این افراد آنقدر تحت تاثیر کمک به همکاران خود بودند كه بدون تجهیزات ایمنی لازم وارد معدن شدند. بنابراین ضروری است مدیریت بحران مانورهایی همچون مانورهای آتش نشانی در معادن برگزار کند. حتی نياز است آموزش هایی در خصوص استفاده از تجهیزات مدرن داده شود؛ تجهیزاتی که در سطح جهانی از آنها استفاده می شود که همگی اینها باید در دستور کار قرار گیرد. مورد ديگري که باعث شده بحث ایمنی تحت شعاع قرار گیرد؛ بحث سودآوری است. امروزه قیمت زغالسنگ پایین است. بسیاری از فعالان این بخش ضرر می کنند، بعضی های دیگر هم تعطیل شده اند؛ در نتیجه دنبال این هستند که از هر راهی شده هزینه های اقتصادی خود را پایین بیاورند و صرفه جویی کنند. در خصوص معدن آزادشهر هم باید گفت بسیاری از کارگرهایی که در این معدن کار می کردند؛ خود سهامدار معدن بودند؛ یعنی 50 درصد از سهام معدن متعلق به کارگران بوده است؛ بنابراین هیچ کس حاضر به تعطیلی معدن نبوده و نیست. همین موضوع می تواند یکی از عواملی باشد که بحث ایمنی را تحت شعاع خود قرار داده است. ایمنی هزینه بر است و به تجهیزات مدرن نیاز دارد. آموزش نیاز به منابع مالی دارد که باید از جایی مثلا یک بودجه عمومی تامین شود. اگر تنها به بودجه معدن مختص باشد شاید مسئولان آن معدن نخواهند در این زمینه هزینه کنند. به نظر من وزارت صنعت، معدن و تجارت باید عهده دار هزینه های این بخش باشد؛ زیرا از معادن حقوق دولتی دریافت می کند و این حقوق باید در یک بخشی هزینه شود.
کشته شدن 43 نفر؛ بیش از 200 یا 300 نفر تحت تاثیر مستقیم این حادثه قرار گرفتند؛ اینها هزینه های سنگین اجتماعی است که وارد می شود. در حالی که هزینه ای که برای ایمنی انجام شود؛ به مراتب کوچکتر از هزینه ای است که اجتماع بخواهد در مقابل چنین حوادثی متحمل شود.
مهندس برفچین: به دلیل اینکه بحث ایمنی یکی از آیتم های پر اهمیت در معادن بویژه معادن زیرزمینی و به طریق اولی در معادن زغالسنگ است و بعلت هزینه بر بودن رعایت نکات ایمنی، تهیه تجهیزات ایمنی و بکارگیری نیروی انسانی متخصص در امور کنترل های ایمنی؛ اساسا معادن زغالسنگ نباید به بخش خصوصی واگذار شود؛ چون نخستين و مهمترين مسئله برای بخش خصوصی؛ كاهش هزینه های خود و افزايش سود است.
همانطور که اشاره شد؛ قیمت محصولات معادن زغالسنگ با توجه به درصد خلوص، نوع کاربری، خریداران و مشتریان و اینکه محصول گرانبهایی نبوده ؛ قابل توجه نیست. به همین دلیل چون خود کارگران معدن هم اصرار دارند که معدن دایر باشد و به فعالیت خود ادامه دهند لذا تلاش کارگران، کارفرما و پیمانکار این است که حتی المقدور هزینه ها را پایین بیاورند. در همین خصوص مهمترین آیتم ها برای پایین آوردن هزینه ها کاهش هزینه های سرسام آور تجهیزات ایمنی و پرسنل متخصص ایمنی است.
تجهیزات ایمنی از جمله لباس کار مخصوص کارگران و لوازمی که الزاما برای استارت و کار آنها ایجاد جرقه می کند باید با پوشش های مخصوص وتکنولوزی خاص ضدجرقه باشند و با آتمسفر معدن در تماس نباشند و ازطرفی گاز متان و گرد زغال باید به طور مداوم و مطابق استانداردها تست شود که از درصد خاصی بالاتر نرود و با آبپاشی و سیستم های تهویه محیط معدن و درصد گاز و گرد زغال رقیق شوند و در هر شرایطی حتما از البسه و تاسیسات و ابزار و لوازم آنتی گریزو (ضدجرقه) ریاین در حالی است که این آیتم ها هزینه های سرباری برای معدنکاران است؛ به همین علت تلاش می کنند با اولین درآمدی که از فروش زغالسنگ به دست می آورند؛ ابتدا حقوق کارگرها را بدهند و بعد سود خود را بردارند و اگر مبلغی باقی ماند خرج نوسازی تجهیزات دیگر و نهایتا به روز کردن لوازم ایمنی کنند.
به همین دلیل بهتر است دولت این حوزه را از بخش خصوصی بگیرد و استانداردهای ایمنی را کنترل و در صورت لزوم استانداردهای جدید وضع کند یا اینکه با اختصاص یارانه به بخش خصوصی کمک کند؛ به گونه ای که بخش خصوصی فعالیت خود را داشته باشد اما تجهیزات ایمنی را دولت تهیه کند و بدین صورت از حوادث بعدی جلوگیری شود. مسئله مهم دیگر اینکه اقدامات،کنترل ها و دستورالعمل های بسیار سخت گیرانه تری در مسایل و بحث ایمنی در معادن زغالسنگ باید وضع، تدوین و به اجرا گذاشته شود.
*برای توسعه این بخش و کاهش تلفات و خسارات چه راهکارها و پیشنهاداتی را ارائه می دهید؟
مهندس برفچین: برای ارتقاء این بخش و استفاده از مواد منفجره در کشور از طرف کمیسیون آموزش انجمن دو پیشنهاد ارائه می دهیم؛ یکی اینکه اجازه دهند مواد منفجره تولید شده در کشور علاوه بر بخش نظامی و سازمان صنایع دفاع توسط بخش خصوصی هم تحت نظارت ارگان های امنیتی تولید شود و به صورت انحصاری فقط توسط ارگان های نظامی تولید نشود؛ چراکه در اکثر کشورهای دنیا بخش خصوصی با نظارت ارگان های نظامی و تحت تدابیر آنها می تواند در تولید هم سهم داشته باشند. یکی از پیشنهادهای انجمن آتشکاری این است اجازه دهند تولید مواد ناریه با مجوز دستگاه های نظامی و امنیتی و تحت نظارت آنها صورت گیرد. چون با توجه به دانش فنی که در اختیار دارند و یا می توانند آن را از منابع خارجی خریداری کنند و دانش فنی بومی را توسعه دهند که باعث توسعه و بهبود کیفیت مواد ناریه در داخل کشور می شود. این مهم باعث می شود کیفیت مواد منفجره در کشور ارتقاء پیدا کند و محصولاتی که تولید می شود و به دست مصرف کننده می رسد؛ قابل رقابت با محصولات سایر کشورها در دنیا باشد.
پیشنهاد دوم این است که از استفاده مواد منفجره در معادن و پروژه های عمرانی توسط افراد مبتدی و بی تجربه جلوگیری کنند و بجز معادن بزرگ مثل معادن سنگ آهن بزرگ مانند چادرملو، سنگ آهن مرکزی، گل گهر و مس سرچشمه و امثالهم که مصرفشان به حدی است که تیم های متخصص دارند و واگذاری خدمات آتشکاری آنها به پیمانکاران خصوصی عملا میسر و یا مقرون به صرفه برایشان نیست. برای جلوگیری از حوادث اجازه ندهند افراد بی تجربه و مبتدی برای آتشکاری در پروژه های عمرانی معرفی شوند و اقدام به دریافت و استخراج معادن کنند؛ بلکه از کارشناسان شرکت های تخصصی که برای این کار مهارت کافی دارند و مسئولیت های ایمنی را صفر تا صد می پذیرند؛ استفاده کنند. این دو پیشنهاد اساسی و اصلی در خصوص شرکت های خدمات آتشکاری و تجربه 25 ساله ای است که در زمینه شرکت های آتشکاری و آشنایی با مواد منفجره دارند، اگر این مهم صورت گیرد؛ قطعا کمک بسزایی به بهبود وضعیت این بخش خواهد کرد.
*لطفا در مورد اولویت ها و برنامه سال 96 هم توضیح دهید که انجمن چه برنامه هایی را در دستور کار خود دارد؟
مهندس فقیهی: حرکتی که توسط انجمن آغاز شده و طی سال های اخیر به آن سرعت داده شده است؛ بحث آموزش است. اگر بخواهیم نگاهی به حوادث آتشباری بیندازیم باید بگویم خوشبختانه طی سال های اخیر میزان حوادث این بخش کاهش چشمگیری پیدا کرده که یکی از دلایل آن وجود مواد ناریه ایمن و سالم تر نسبت به قبل است. مثلا زمانی چاشنی ها نوع A بود اما توانستیم این چاشنی ها را با چاشنی نوعF جایگزین کنیم. تلاش های صورت گرفته باعث کاهش زیاد تلفات ناشی از بخش شروع کننده های انفجار شد. امروزه با آمدن چاشنی های جدید و شوک بر حادثه در معادن کاهش چشمگیری پیدا کرده است. انجمن به دنبال این است مواد ناریه جدیدی که به صورت انبوه تولید و استفاده می شود را شناسایی و به جامعه مصرف معرفی کند. مسئله بعدی بحث آموزش ادواری آتشکاران است. انجمن آتشکاری قصد دارد در سال 96 با شناسایی و به روز کردن اطلاعات آتشکارهایی که مشغول کار هستند و با برگزاری کارگاه های آموزشی دانش این افراد را به روز کند؛ به گونه ای که از طریق انجمن بین محیط مصرف و تولید رابطه منسجمی ایجاد شود و اگر اشکالاتی در زمینه ساخت مواد ناریه وجود داشت با توجه به تدارک کمیسیون ویژه در خصوص تست مواد ناریه تولید داخل و مطابقت آن با استانداردهای موجود برطرف شود و اشکالات احتمالی به صنعت تولیدکننده گزارش داده و در تولیدات آتی رفع شود.
موضوع دیگر بحث تدوین استانداردهای آتشکاری است. مسئله دیگر که مهندس برفچین عهده دار آن هستند برگزاری دومین کنفرانس مهندسی انفجار با همکاری دانشگاه امیرکبیر است که امیدواریم این مهم در سال 96 روی دهد. در همین راستا گردهمایی دست اندرکاران مواد ناریه و هيات های ناریه استان را خواهیم داشت که این موضوع ارتباط بین محیط های نظارتی و مصرف مواد ناریه را ایجاد می کند. بنابراین همایشی که در دانشگاه امیرکبیر خواهیم داشت هم باعث می شود بین دانشگاه و صنعت ارتباط دو سویه ای برگزار شود و هم باعث برقراری ارتباط بین محیط های نظارتی و مصرف و تولیدکننده می شود. نکته دیگری که در دستور کار انجمن قرار دارد؛ دستورالعمل مواد ناریه مصوبه سال 86 است که هم از لحاظ زمانی مدت زیادی از آن گذشته و قدیمی شده است و هم اینکه از لحاظ اشکالاتی که در این مدت برای این حوزه پیش آمده احتیاج به بازنگری و اصلاح کامل دارد که البته توسط کمیته ای متشکل از اساتید مواد ناریه و دست اندرکارانی که قبلا جزء مسئولان نظارتی بوده اند و حالا در محیط های کاری مشغول به کار شده اند و وقت زیادی صرف کرده اند باعث شد بازنگری این قوانین و استانداردها کامل شود که این امر به کمیسیون ناریه وزارت کشور هم پیشنهاد شده و اگر مصوب شود نسخه جدید دستورالعمل های اجرایی ابلاغ می شود که حاوی نکات بسیار مهم، ارزنده و به روز شده ای است.
در همین زمینه همچنین برای سال آینده تهیه و چاپ نشریات و کتاب های مربوطه را در دستور کار داریم که به این ترتیب بتوانیم نقش و جایگاه انجمن مواد ناریه را بالاتر ببریم.
*لطفا در خصوص چالش ها و مشکلات موجود در این بخش هم توضیحاتی را بفرمایید؟
مهندس برفچين: عليرغم اینکه یکی از دو پیشنهاد من این است که مراجع ذیصلاح و دستگاه های ناظر در زمینه تولید مواد ناریه اجازه ورود بخش خصوصی را تحت نظارت خود بدهند؛ لیکن باید صادقانه اعتراف کنیم که ظرف 10 سال گذشته واحد های تولیدی سازمان صنایع دفاع الحق والانصاف پیشرفت های بسیار ارزشمندی در تولید مواد ناریه و بهینه سازی تکنولوژی تولیدات خود و ارتقاء کیفی و تنوع مواد ناریه داشته است و محصولات با کیفیتی که امروزه در دست مصرف کننده ها قرار دارد حداقل با محصولات 20 سال پیش قابل مقایسه نیست و آمار حوادث هم نشان می دهد که محصولات جدید از ایمنی بالاتری برخوردار است و از لحاظ راندمان و کیفیت کار هم گواهی می دهیم که محصولات تولید شده از خیلی جهات قابل رقابت با مواد منفجره تجاری اروپا است. لیکن چون این یک قانون لایتغیر در زمینه تولید است که همه صاحبنظران و دست اندرکاران در این مورد اشتراک نظر دارند که هرچقدر انحصار در هر حوزه ای از بین رود یک گام به جلو برداشته ایم؛ چراکه به هر صورت انحصار در همه حوزه های فنی و تولیدی همیشه موجب رکود و بعضا عقبگرد می شود .
مهندس فقیهی: مورد دیگر این است که یکی از 21 شرکت زیر مجموعه انجمن، شرکت تولیدکننده مواد نورافشانی است. همانطور که می دانید این شرکت یکی از بهترین و معتبرترین شرکت های تولیدکننده مواد نور افشانی محسوب می شود که با محصولات متنوعی که داشته توانسته جایگاه خوبی در کشور پیدا کند؛ اما واردات بی رویه مواد نورافشانی غیراستاندارد از کشور چین صدمات زیادی به این شرکت وارد کرده است.
زمانی که تولیدکننده مواد نورافشانی با کیفیت در داخل کشور وجود دارد؛ باید جلوی واردات بی رویه اینگونه محصولات گرفته شود. این شرکت اعلام آمادگی دارد چندین برابر میزانی که تولید می کند، می تواند تولیدات داشته باشد. در نتیجه اگر مراجع ذیربط صلاح بدانند با جلوگیری از واردات این مواد می توانند مجوزها را به شرکت های دیگري بدهند که توانایی دارند و بتوانند به عنوان شرکت های بعدی وارد مرحله تولید شوند، ما مشکلی از لحاظ مواد پيروتکنیک به صورت بالقوه نداریم، اما واردات بی رویه از چین به این صنعت و بازار داخلی ما لطمه می زند.