08 ارديبهشت 1403
شنبه, 25 خرداد 1398 ساعت 15:35
افت و خیر معدن و صنایع معدنی در زمستان 97 به روایت مرکز پژوهشهای مجلس
مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی گزارش تحولات بین المللی و داخلی در حوزه معادن و صنایع معدنی در زمستان 97 را بررسی کرد و در آن به افت و خیزهای صادرات و تولید در این بخش پرداخت.
به گزارش جهان معدن مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی در «گزارش تحولات بین المللی و داخلی در حوزه معادن و صنایع معدنی در سه ماهه آخر سال 97» با اشاره به اینکه بخش معادن و صنایع معدنی ایران در سال 1397 شاهد رویدادهای داخلی و بین المللی متعددی بوده، ابتدا به جایگاه 21درصدی صادرات این بخش نسبت به کل صادرات اشاره دارد و تاکید میکند که شرایط حفظ و تسهیل صادرات فراهم شود.
به اعتقاد مرکز پژوهشهای مجلس "بازگشت تحریمهای ایالات متحده آمریکا پس از خروج این کشور از برجام و نابسامانیهای ارزی کشور از عوامل مهم و اثرگذار بر تولید و تجارت محصولات معدنی و فلزی ایران بود و اتخاذ برخی تصمیم گیریها موجب ایجاد موانع در تولید و صادرات بخش معدن و صنایع معدنی کشور شده است به طوری که صادرات محصولات بخش معدن و صنایع معدنی در سال 1397 از نظر وزنی 5 درصد و از نظر ارزشی 2 درصد نسبت به مدت مشابه سال 1396 افت داشته است."
گزارش یاد شده میافزاید: با این حال، تولید برخی محصولات مانند مس کاتد (5 / 54 درصد)، گندله سنگ آهن (32 درصد)، آهن اسفنجی (5 / 28 درصد)، زغال سنگ (27 درصد) رشد تولید قابل توجه بوده است.
طبق این گزارش، افزایش قیمت گاز مصرفی واحدهای فولادسازی، افتتاح بخشی از ظرفیت های زنجیره ارزش فولاد کشور، راه اندازی واحد تولید شمش آلومینیم شرکت آلومینای ایران و کاهش قابل توجه تولید آلومینیم در واحدهای المهدی و هرمزال به دلیل ابطال واگذاری این کارخانه از رویدادهای دیگر در اواخر سال 1397 بوده است.
ضرورت صادرات برای محصولات معدنی
گزارش مذکور با اشاره به اینکه بررسی بازار داخلی محصولات معدنی و فلزی حاکی از اهمیت بالای صادرات در بخشهایی چون زنجیره آهن و فولاد، مس، سرب و روی، سیمان، کاشی و سرامیک، سنگهای ساختمانی و تزیینی و غیره است، تصریح میکند: نه تنها سیاستهای دولت باید در جهت توسعه و حمایت از صادرات باشد، بلکه زمینههای لازم برای حفظ بازارهای صادراتی و ایجاد فرصتهای جدید از طریق رایزنیهای اقتصادی و تجاری را نیز ایجاد کند.
در ادامه این گزارش آمده است: اتخاذ هر نوع سیاست و تصمیمی که به نوعی موجب محدود شدن صادرات مواد معدنی و فلزی (به جز در موارد مربوط به خام فروشی) و از دست رفتن بازارهای صادراتی شود، موجب ایجاد چالش برای بخش تولید کشور خواهد شد. سیاستهای تعرفهای در زمینه صادرات نیز باید تنها در راستای برنامهای توسعه صنایع پایین دستی، تولید محصولات با ارزش افزوده بالا و تامین حداقل نیاز داخلی قرار گیرد.
بخش معدن و صنایع معدنی؛ سهم 21 درصدی کل صادرات
طبق گزارش مرکز پژوهشهای مجلس، ارزش بخش معدن و صنایع معدنی در سال 1397 حدود 50 درصد وزنی و 21 درصد ارزشی کل صادرات غیرنفتی کشور را به خود اختصاص داده است. ارزش صادرات محصولات معدن و صنایع معدنی کشور در سال 1397 بیش از 2 / 9 میلیارد دلار بوده است که نسبت به سال قبل از آن افت 2 درصدی داشته است.
کشور در سال 1397 در زمینه صادرات انواع سنگ، کاشی و سرامیک، آلومینیوم، سرب و روی، مس، سنگ آهن دانه بندی، پودر آلومینا و آهن اسفنجی با کاهش قابل ملاحظهای روبه رو بوده است. در این میان، صادرات انواع فروآلیاژ، زغال سنگ و کک، کنسانتره و گندله سنگ آهن رشد قابل توجهی داشته است. نکته قابل توجه در زمینه تجارت فولاد و محصولات فولادی، رشد 3 درصدی وزنی و 17 درصدی ارزشی کل صادرات فولاد و محصولات فولادی در سال 1397 است.
گزارش مذکور هشدار میدهد: بخشی از صادرات محصولات فولادی کشور به صورت صادرات در محمولههای کوچک (احتمالا زیر یک میلیون دلار) یا صادرات ریالی به کشورهای همسایه و با هدف عدم پیمان سپاری ارزی انجام شده است که زنگ خطری برای بخش فولاد کشور است.
ادامه این روند ممکن است موجب وضع تعرفه از سوی کشورهای مقصد و از دست رفتن بازارهای صادراتی ایران شود.
پیش بینی افزایش صادرات گندله
این گزارش درباره صادرات سنگ آهن مینویسد: طی مدت مورد اشاره، صادرات سنگ آهن دانه بندی کاهش و صادرات کنسانتره و گندله سنگ آهن افزایش قابل توجهی داشته است. با توجه به راه اندازی واحدهای گندله سازی در کشور و افزایش ظرفیت در این بخش، انتظار میرود در سال آینده صادرات گندله سنگ آهن از کنسانتره نیز پیشی بگیرد.
ضرورت رفع موانع صادراتی
گزارش مذکور در تحلیل تجارت محصولات معدنی و فلزی میآورد: آنچه در شرایط فعلی اهمیت دارد، رفع موانع صادرات این محصولات و حفظ بازارهای صادراتی موجود است. بدین منظور باید ضمن خودداری از ایجاد تقاضای کاذب در بازار داخل و رونق واسطه گری، با اتخاذ سیاستهایی از افت صادرات جلوگیری کرد.
این گزارش میافزاید: توقف قیمت گذاری دستوری در بورس کالا و از بین بردن تقاضای کاذب در بازار داخلی، کنترل کف عرضه در بورس کالا برای تامین نیاز داخل با همکاری تشکلهای اقتصادی و انجمنهای تخصصی و نظارت اصولی بر صدور مجور برای خریداران از بورس کالا، صادرات تنها توسط تولیدکننده یا نمایندگان رسمی آنان (ترجیحا به صورت کنسرسیوم)، کنترل صدور کارتهای بازرگانی به منظور جلوگیری از صادرات توسط کارتهای بازرگانی یکبار مصرفِ بدون تعهد به بازگرداندن ارز حاصل از صادرات، ایجاد هماهنگی میان گمرک، بانک مرکزی و وزارت صمت برای رفع موانع عمده صادراتی در خصوص ارزش پایه کالاهای گمرکی و تعیین روندهای مشخص برای تهاتر، از جمله اقدامات لازم در این زمینه است.
رونق بازارهای بین المللی
مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی در «گزارش تحولات بین المللی و داخلی در حوزه معادن و صنایع معدنی در سه ماهه آخر سال 97» آورده است: در سطح بین المللی رویدادهایی مانند تنش تجاری میان آمریکا و چین، سیاستهای اقتصادی دولت چین در زمینه تحریک اقتصاد این کشور و حوادث و رویدادهایی مانند شکستن سد باطله معدن سنگ آهن در برزیل آثار قابل توجهی بر بازار محصولات معدنی و فلزی در دنیا داشته است. افق مثبت مذاکرات میان آمریکا و چین برای پایان دادن به جنگ تعرفهها و سیاستهای جدید اقتصادی چین به منظور تزریق نقدینگی برای تحریک اقتصاد در سه ماهه آخر سال 1397، سیگنالهای مثبتی به بازار محصولات معدنی و فلزی دنیا داده است.
در ادامه این گزارش آمده است: شکستن سد باطله معدن سنگ آهن در برزیل که موجب کسری عرضه 70 میلیون تنی گندله و کنسانتره سنگ آهن در دنیا شد، موجب رشد قیمت سنگ آهن و به تبع آن رشد قیمتهای جهانی فولاد و قراضه شد. در مجموع، سه ماهه پایانی سال 1397 برای اکثر محصولات معدنی و فلزی با رشد قیمتها و رونق بازارهای بین المللی همراه بوده است.
گزارش یاد شده تصریح میکند: افت و خیز روابط تجاری میان ایالات متحده آمریکا و چین به عنوان دو قدرت بزرگ اقتصادی دنیا، غیرقابل پیش بینی و پیچیده بودن این روابط و تاثیر آن بر بازار محصولات معدنی و فلزی دنیا، ترسیم دورنمای مشخصی از بازارهای جهانی را با چالش روبرو کرده است، در این میان تلاش دولت چین برای جلوگیری از رکود اقتصادی در این کشور و انجام اقدامات حمایتی و آزادسازی منابع برای تحریک اقتصاد، چشم انداز روشنی را برای ایجاد تقاضای محصولات معدنی و فلزی ایجاد کرده است. گزارش مذکور ادامه میدهد: رویدادهای طبیعی و خطاهای انسانی نیز یکی دیگر از عواملی است که بر بازار موثر است. به گونهای که شکست سد باطله یکی از بزرگترین تولیدکنندگان کنسانتره و گندله و تاثیر آن بر سیاستهای دولت برزیل در برخورد با معادن و صنایع معدنی حداقل در میان مدت موجب کسری عرضه و افزایش قیمت محصولات زنجیره ارزش فولاد و ایجاد فرصتهای صادراتی برای تولیدکنندگان و صادرکنندگان کشورمان خواهد شد.