شرکت میدکو چه فعالیت‌هایی به طور کلی انجام می‌دهد؟
شرکت مادر تخصصی معادن و صنایع معدنی خاورمیانه (میدکو) دارای یک استراتژی اولیه است که تمرکز آن بر زنجیره فولاد، مس و زغالسنگ است. 35 پروژه در مجموعه میدکو تعریف شده و 17 شرکت زیرمجموعه این هلدینگ می‌باشند. بر مبنای پروژه‌ها و برنامه‌ها، سرمایه‌گذاری‌ها در میدکو صورت گرفت، که ظرفیت تولید 2/4 میلیون تن شمش فولادی، 3 میلیون تن آهن اسفنجی، 5/7 میلیون تن گندله سنگ آهن، 8 میلیون تن کنسانتره سنگ آهن، 1/1 میلیون تن زغالسنگ فرآوری شده، 2/1 میلیون تن کک متالورژیکی، 400 هزار تن آهک و دولومیت کلسینه شده، 24 هزار تن فروسیلیس، 50 هزارتن کاتد مس و 12 هزار تن لوله مسی ایجاد شود. تا کنون تقریبا بیش از 85 درصد این پروژه‌ها به بهره‌برداری رسیده‌اند که یا در مرحله تولید هستند یا هنوز افتتاح رسمی نشده و در مرحله تولید آزمایشی هستند.
میدکو سه شرکت فولادی دارد که هر 3 شرکت در کرمان هستند؛ فولاد سیرجان ایرانیان، فولاد زرند ایرانیان و فولاد بوتیا ایرانیان. در کنار این 3 شرکت، در زنجیره مس، واحد تولید کاتد مس میدکو در شهر بابک است که به روش بایوتانک لیچینگ (سازگاری کامل با محیط زیست) فعالیت می‌کند و دانش فنی آن در کل دنیا به صورت انحصاری در اختیار میدکو بوده و البته لازم به ذکر است که تولید آزمایشی آن هم شروع شده است. در حوزه مس، تولید کنسانتره مس نیز یکی از بزرگترین معادن مس کشور را به صورت مشترک با شرکت ملی صنایع مس ایران در اختیار دارد که مقدمات احداث کارخانه یکصد هزار تنی کنسانتره مس در قالب شرکتی به نام گهرمس آغاز شده است که با سرمایه گذاری بالای 4هزار میلیارد تومان قرار است 100 هزارتن کنسانتره مس تولید کند. همچنین به دلیل اهمیت فلز منیزیوم، در استان همدان شرکت فروسلیس غرب پارس را داریم که 24 هزار تن فروسیلیس تولید می‌کند. علاوه بر این مقدمات احداث کارخانه تولید 6 هزارتنی فلز منیزیوم را نیز آغاز کرده است.
هلدینگ میدکو در استان‌های کرمان و همدان بارگذاری معدنی و صنایع معدنی (هم کارخانه و هم معدن) دارد. در استان خراسان جنوبی نیز دو معدن زغالسنگ دارد و یک کارخانه زغالشویی که امسال به بهره برداری می‌رسد و یک معدن و واحد کوچک تولید کاتد مس در استان سمنان وجود دارد که به ظرفیت تولید 500 تن در سال برای توسعه تا حدود 2000 تن برنامه ویژه‌ای دارد. در استان کرمانشاه نیز دو معدن سیلیس دارد. در استان‌های قزوین و اردبیل و کرما حدود 20 محدوده اکتشافی در دست داریم که کارهای اکتشافی آن در حال انجام است که تولید سرب، روی، مس و طلا، آهن وزغالسنگ را شامل می‌شود. گواهی کشف یک پهنه را دریافت کردیم و بقیه پهنه‌ها در مرحله اکتشافات اولیه هستند که در حال دریافت گواهی کشف آنها هستیم. یک معدن مس در شهرستان ماکو- آذربایجان غربی- داریم. در مجموع میدکو در 7 استان فعالیت معدنی و اکتشافی دارد. همچنین روی فلز منیزیم و آلومینیوم نیز فعالیت‌هایی داریم، به طور مثال در استان قزوین یک محدوده آلونیت وجود داشت. آلونیت یک فلز استراتژیک است که به دلیل مشکلات زیست محیطی در منطقه موفق نشدیم با توجه به هزینه‌هایی که کردیم آنجا را فعال کنیم. در زنجان نیز محدوده آلونیت دیگری است که مراحل بازدید از آن انجام شده که اگر به جمع بندی نهایی برسیم حتما در آن منطقه ورود پیدا خواهیم کرد. هلدینگ میدکو در زنجیره زغال، مس، منیزیوم و فولاد از معدن تا شمش و کاتد مس وکک به صورت کامل حضور دارد، در آلومینیوم هم اگر به جمع بندی برسیم به دنبال ایجاد یک شهرک تخصصی پایین دستی معدن هستیم که بتوانیم کار منسجمی در این حوزه انجام دهیم.
نقش میدکو به عنوان یکی از برترین هلدینگ‌های معدنی در احیا، فعال‌سازی و توسعه معادن کوچک مقیاس چیست؟
یکی از سیاست‌های اصلی دولت و نظام به خصوص در سال رونق تولید، ایجاد اشتغال پایدار و توجه ویژه به معادن کوچک مقیاس است، همه سازمان‌ها و نهادهای دولتی و خصوصی به این نتیجه رسیده‌اند که باید سرمایه گذاری و تمرکز بیشتری چه در صنایع کوچک و چه درمعادن کوچک اتفاق بیفتد. در مقطعی که آقای کرباسیان ریاست هیات عامل ایمیدرو را بر عهده داشتند و با همکاری وزارت صمت و حوزه معاونت معدنی بحث احیا، فعال سازی و توسعه معادن کوچک مقیاس آغاز شد و اولین تفاهم نامه در تاریخ 24/11/96 با حضور وزیر وقت صنعت، معدن و تجارت، رییس سازمان ایمیدرو، معاونت امور معدنی وزارت صمت و رییس خانه معدن ایران به امضا رسید و میدکو اولین هلدینگی بود که به طور جدی وارد این موضوع شد و این تفاهم نامه به امضای میدکو نیز رسید و به عنوان عضو هیات اجرایی برای اجرای تفاهم نامه احیا، فعال سازی و توسعه معادن کوچک مقیاس شروع به فعالیت کرد. احیا و فعال سازی معادن کوچک مقیاس با تفویض اختیاراز سوی ایمیدرو به شرکت تهیه و تولید مواد معدنی با مدیریت مهندس جعفری سپرده شد و کار خود را شروع کردند. بازدید از چندین استان با حضور نمایندگان تهیه و تولید و وزارتخانه و خانه معدن صورت گرفت و با دارندگان معادن کوچک نیز نشست‌هایی برگزار شد. در سال 97 با بیش از 30 معدن کوچک در حوزه سنگ آهن و زغالسنگ در مجموعه شرکت‌های تابعه میدکو قراردادهایی منعقد شد. بخشی از معادن کوچکی که پیشتر تعطیل شده بودند را بنا بر نیاز هلدینگ میدکو، مثلا در استان همدان خریداری کردیم که حداقل خوراک مورد نیاز محصول نهایی را تامین کنیم و درخواستی هم از وزارت صمت در شورای عالی معادن مطرح شد که از طریق مزایده به شرط احداث واحد فرآوری مشارکت داشته باشیم و محدوده هایی را در اختیارمان قرار دهند.
در استان کرمان محدوده‌هایی وجود داشت که سال‌های گذشته تعطیل شده بودند. میدکو با گرفتن پروانه 14 محدوده اکتشافی در کرمان،عملیات اکتشافات تکمیلی را آغاز نموده ایم. یعنی میدکو هم در احیا، فعال سازی و توسعه معادن کوچک مشارکت دارد و هم به صورت مستقیم در تعامل با دولت محدوده‌هایی را در قالب پهنه ها به امید فعال سازی معادن و ایجاد اشتغال جدید در اختیار گرفت.
رسالتی که در تفاهم‌نامه مذکور برعهده میدکو نهاده شد، آسیب شناسی و طبقه بندی موانع تولید معادن کوچک، آموزش نیروی انسانی، ارتقای بهره وری و ایمنی، برگزاری جلسات استانی با همکاری نمایندگان خانه معادن و سازمان صنعت، معدن و تجارت استان‌ها و شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران، ایجاد و توسعه اشتغال پایدار، توسعه بخش معدن در حوزه معادن کوچک مقیاس، تضمین خرید محصولات استخراج شده از معادن کوچک و مشارکت در حوزه استخراج و ارائه خدمات فنی و ماشین آلات در کشور بود. ما سعی کردیم نشست‌هایی در استان‌های زنجان، کردستان، گلستان و مازندران برای احیای معادن کوچک با اولویت خرید تضمینی محصولات استخراج شده مستقلا نیز برگزار کنیم، اما برای اینکه حبابی در خرید و فروش معادن به وجود نیاید، سیاست میدکو و شورای سیاست‌گذاری احیا و فعالسازی معادن کوچک مقیاس این بود که وارد خرید و فروش معادن نشویم.
چه میزان از معادن ما در حال حاضر فعال هستند؟
همان گونه که در همایش رونق تولید با هدف احیا، فعال سازی و توسعه معادن کوچک مقیاس مطرح شد از 10 هزار معدنی که پروانه بهره برداری دارند عملا 6 هزار معدن فعال هستند. تعطیلی در معدن برخلاف صنعت عیب محسوب نمی‌شود برای اینکه یا ذخیره معدن تمام شده که تجدیدناپذیر است و یا ماده معدنی کیفیت ندارد و برای استخراج اقتصادی نیست، اما در صنعت اگر واحدی تعطیل شود عملا با تغییر در خط تولید، تکنولوژی و تزریق نقدینگی می‌توان صنایع کوچک را به راه انداخت.
یک سوم از 6 هزار واحد معدنی که در حال فعالیت هستند سنگ‌های تزیینی است که عموما معادن کوچکی هستند. امروزه بعد از معادن کوچک فلزی، بیشترین مشکل در معادن غیرفلزی به خصوص در حوزه سنگ‌های تزیینی است. با تنوعی که در مرمریت‌ها، گرانیت، تراورتن و مرمر وجود دارد، بازارهای جهانی زیادی خواستار آنها هستند. لذا در این مورد، یک ستاد سنگ در وزرات صمت و ایمیدرو پیش بینی شد که لازم هست حرکت پرشتاب‌تری داشته باشند، برای اینکه معادن سنگ‌های تزیینی هم اشتغال و ارزش افزوده بالایی دارند هم زمینه صادرات بالایی دارند. تعداد واحدهای فرآوری سنگ در کشور قابل توجه است، همچنین انجمن و مجله اختصاصی خود را دارند، با توجه به ظرفیت بالای موجود در این زمینه جزء 10 کشور برتر تولیدکننده سنگ‌های تزیینی در دنیا هستیم. میدکو در چارچوب تعهدی که در قالب تفاهم‌نامه دارد، اگر نتواند مستقلا عمل نماید، هر نوع ماده معدنی که به آن پیشنهاد شود و خارج از استراتژی خود باشد را به هلدینگ‌های دیگر متصل می‌کند تا با کمک آنها بتواننداینگونه معادن را فعال کنند. نمونه‌هایی از معادن کوچک سرب، روی، طلا، سنگ‌های تزیینی و ... به ما مراجعه شده بود که میدکو آنها را به هلدینگ‌های دیگر متصل کرد. به دلیل اینکه نگاه هلدینگ میدکو ملی است و صرفا به منافع اقتصادی خود فکر نمی‌کند.
چه میزان از این فعالیت‌ها به میدکو واگذار شده است؟
از 5/3 میلیارد دلار پروژه‌های قابل افتتاح در سالجاری که ایمیدرو مطرح کرده است، یک چهارم توسط میدکو انجام می‌شود که اشتغال مستیم بالای 5 هزار نفر در مجموعه میدکو اتفاق می‌افتد. معادن کوچک در ایران تعریف مدونی ندارد، و عموما بر اساس نفر محاسبه می‌شوند. در گزارشی که اتاق بازرگانی در سال 93 ارائه کرده بود 98 درصد معادن کشور را معادن کوچک تشکیل می‌دهند، که سهم معادن کوچک و متوسط کشور در اشتغال معدنی 85 درصد و در تولیدات معدنی 65 درصد می‌باشد. بنا بر نقشی که معادن کوچک در رفع محرومیت در نقاط محروم کشور دارند، توجه به آنها دارای اهمیت است و نهضت ویژه‌ای در سال جاری برای احیا و فعال سازی این معادن در مجموعه‌های وزارت صمت، خانه معدن، ایمیدرو و شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران و اتاق بازرگانی به راه افتاده و هلدینگ‌های بزرگی مانند گل گهر، صنایع ملی مس ایران و فولاد مبارکه و... نیز صرفا در حوزه‌های تخصصی خودشان ورود پیدا کرده و همکاری دارند. اما میدکو نه تنها در 3 محور اصلی کار خود فعال است بلکه در سایر معادن نیز کمک می‌کند تا رونق ایجاد شود. میدکو دارای ظرفیت بالایی است. 15 هزار نفر اشتغال مستقیم ایجاد کرده و نزدیک به 5 میلیارد دلار سرمایه گذاری انجام شده که 4 میلیارد دلار آن افتتاح شده و یک میلیارد باقی مانده تا سال 1400 پیش بینی می‌شود به بهره برداری برسند.
سرمایه‌گذاری‌های میدکو در چه زمینه‌هایی و به چه صورت انجام می‌گیرد؟
هلدینگ میدکو یک نمونه موفق بخش خصوصی در زمینه سرمایه گذاری است که بدون اتکا به منابع دولتی در یک دهه گذشته فعالیت‌های خوبی انجام داده است که اگر مشابه این هلدینگ در استان‌های دیگر شکل بگیرد می‌تواند تحول خاصی در ایجاد اشتغال و توسعه پایدار و رفع محرومیت در کشور صورت بگیرد. یکی از مسائل مهمی که میدکو به آن می‌پردازد، مسئولیت اجتماعی است که به طور جدی در این حوزه فعالیت می‌کند که علاوه بر نگاه ملیتی به مناطق اطراف واحدهای فرآوری، در حوزه زیست محیطی و ارتقای سطح بهداشت محیط‌های اطراف واحدهای صنعتی فعالیت‌هایی را آغاز کرده است. در راستای تامین آب مورد نیاز واحدهای خود در کرمان و زرند پروژه‌هایی را در تعامل با شرکت آن‌ها انجام می‌دهد که دو پروژه مهم بهداشتی و زیست محیطی در کرمان و زرند در قالب اجرای شبکه آب و فاضلاب شهر کرمان و زرند شروع شده است.
در شرکت گهر مس که در شهر بابک و با هدف تولید 100 هزار تن کنسانتره مس فعالیت دارد،400 هکتار زمین از منابع طبیعی گرفته ولی4000 هکتار بوته کاری و توسعه فضای سبز را انجام داده و یا در برنامه دارد، یعنی 10 برابر زمین واگذاری شده، که حدود 600 هکتار در سال قبل در دستور کار قرار گرفت. طبق قانون هوای پاک که سال گذشته تصویب گردید، تنها 10 درصد زمین واگذار شده باید به توسعه جنگل و فضای سبز اختصاص یاید. در حوزه آموزش و پژوهش یک شرکت تخصصی بنام فرتاک دارد که تمام کارهای تحقیقاتی و پژوهشی را انجام می‌دهد. در حوزه ورزش نیز سالیانه جشنواره ورزشی برای کارکنان خود در کل کشور برگزار می‌کند هم برای خانم‌ها و هم آقایان. در وزرش قهرمانی و ملی نیز یک تیم والیبال در دسته برتر به اسم فولاد سیرجان دارد و در فوتسال کارگری نیز نماینده کشور در مسابقات جهانی فوتسال در اسپانیا می‌باشد.
ارزیابی کلی شما از مجموعه فعالیت‌های شرکت میدکو چیست؟
صرفه جویی در هزینه‌ها به نفع سهام داران و در جهت توسعه فعالیت‌های معدنی و ایجاد اشتغال در زنجیره به نفع سهامداران دو نقش برجسته‌ای است که میدکو خیلی خوب ایفا نموده و ترویج مدیریت دانش با انتقال تجربیات افراد صاحب تجربه به جوانان که تقریبا بیش از 90 درصد کارکنان میدکو را در برمی‌گیرد.
در کل میدکو مجموعه‌ای پرانرژی و پویا، متعهد به ضوابط و قوانین کشور و هماهنگ با سیاست‌ها و استراتژی‌های نظام است و در عمل، شعار استراتژیک خود را که توسعه از معدن آغاز می‌شود را به منصه ظهور رسانده است.