درباره طرح برخی مباحث در مورد خروج محصولات فلزی و معدنی از بورس کالا و معامله در خارج از بورس چه نظری دارید؟
بورس سازوکاری است که در دنیا تعریف مشخصی دارد و محلی برای رقابت سالم و بدون دخالت دولت برای کشف قیمت کالاهای مختلف است و به همین دلیل بورس در دنیا مرجع تصمیم‌ها، مرجع رقابت و مرجع قیمت‌گذاری بسیاری از کالاهاست؛ به عنوان مثال بورس لندن یا London Metal Exchange (LME) مرکزی است که بر اساس آن قیمت فلزات در این بورس مشخص می‌شود، بورس در ایران یک نهاد نوپاست و سال‌های خیلی زیادی از فعالیت آن نمی‌گذرد، طبیعتا تا زمانی که بورس به بلوغ برسد و از آسیب پذیری‌ها و مشکلات عبور کند و نقاط ضعف خود را به تدریج رفع کند زمان زیادی می‌برد ولی به اعتقاد من بهترین سازوکار برای تعیین قیمت محصولات معدنی، محصولات فلزی و هر کالایی در کشور ما بورس است یعنی اگر بورس را حذف کنیم یا جایگزین دیگری بخواهیم برای آن تعیین کنیم آن جایگزین قطعا بهتر از بورس نخواهد بود. در بورس، ما چند پارامتر خیلی خوب داریم: نخست آن که سرعت معامله و کشف قیمت در فضای رقابتی است و همچنین عرضه و تقاضا کاملا شفاف است یعنی مشخص است و از قبل اعلام می‌شود که چه کالایی قرار است عرضه شود و در عین حال متقاضی آن کالا هم مشخص است و در ارتباط و زمان رقابت برای قیمت گذاری هیچ گونه تبعیض و شرط غیراقتصادی در کالاها نمی‌تواند وجود داشته باشد، و این را باید بدانیم زمانی که شرایط غیر اقتصادی برای عرضه یک کالا گذاشته می‌شود به همان نسبت از سازوکار بورس فاصله گرفته شده و من فکر می‌کنم بحث دکتر سرقینی در ارتباط با خروج پاره‌ای از کالاها از بورس این نبوده که این کالاها در بورس عرضه نشوند، بلکه عرضه در بورس خارج از الزامات و مقرراتی که دولت به شکل غیراقتصادی برای یک عرضه کننده و یا متقاضی کالا تعیین می‌کند و یا شروطی را مشخص می‌کند برای عرضه کالا و یا شروطی را برای متقاضیان کالا تعیین می‌کند که این شروط غیراقتصادی هستند حالا یا شروط تنظیم بازار، یا سیاسی یا حاکمیتی هم که باشد هر اندازه این شروط تعداد بیشتری داشته باشند فاصله با سازوکار بورس را افزایش می‌دهد؛ لذا به اعتقاد من به هیچ وجه به صلاح نیست که کالاها و محصولات معدنی و صنایع معدنی از بورس خارج شوند؛ اتفاقا باید دایره شمول اینها بیشتر شود و حتی به اعتقاد من در سال‌های آینده باید محصولات دیگری مثل کرومیت، زغالسنگ یا سایر کانی‌ها هم وارد و از طریق سازوکار بورس عرضه شوند که دقیقا در عین شفافیت کاملا برای تمام فعالان اقتصادی مشخص شود که بازار یک کالا چه شرایطی دارد و این کالا با چه قیمتی عرضه شده است؟
با توجه به اینکه در شرایط فعلی ما در دوران رکود اقتصادی قرار داریم، به نظر شما خروج این کالاها از بورس کالا مشکل فروش را در این واحدها برطرف می‌کند؟
از دیدگاه من خروج به هیچ وجه مفید نیست؛ در دوران رکود باید فروشنده و خریدار را آزاد بگذاریم تا بتوانند معامله خود را انجام دهند؛ اگرچه ممکن است یک جنس صادراتی یا یک جنسی که در بورس کشف قیمت شده را با راهکاری خارج از بورس به فروش برسانند اما تا جایی که من اطلاع دارم عمده شرکت‌های معدنی و شرکت‌های فلزی در کشور ما شرکت‌های شبه دولتی هستند لذا دست مدیرعامل باز نیست ؛ اما اگر یک شرکتی 100 درصد خصوصی باشد و هیچ گونه سهام دولتی و شبه دولتی نداشته باشد این شرکت حق دارد کالای خود را به هر طریقی که می‌خواهد به فروش برساند یا از طریق بورس و یا از طریق مذاکره، این به تصمیم اعضای هیات مدیره شرکت بازمی‌گردد؛ اما زمانی که وارد بحث شرکت‌های شبه دولتی می‌شویم به دلیل نظامات مدیریتی خاصی که روی آنها حاکم است دست باز ندارند تا کالای خود را با هر قیمتی بفروشند و مجبور هستند تشریفات فروش یا مزایده یا هر نوع تشریفات دیگری را طی کنند لذا تشریفات بورس بهترین سریع ترین و شفاف ترین تشریفات است، ولی در بورس باید مقررات زدایی و قواعد زدایی و شرط زدایی انجام شود، به عنوان مثال نباید تعریف خاصی از خریدار ارائه دهند به نظر من نیاز است که دست همه را باز بگذارند و اجازه بدهند کسی که جنس از بورس می‌خرد حتی در صورت تمایل آن را صادر کند، بخشی از صادرات ما می‌تواند به کشورهای همسایه گیرد با توجه به مشکلات تحریم و مشکلاتی که ما در زمینه کشتیرانی و بیمه کشتیرانی و حمل و نقل دریایی داریم از طریق حضور در بازارهای کشورهای منطقه و کشورهای همسایه که احتیاج به بحث کشتیرانی ندارند و خرید و فروش با اینها تابع بسیاری از مقررات جهانی نیست که قرار باشد تحریم روی آن تاثیر بگذارد، تقریبا می‌توان گفت در میان کشورهای آسیای میانه مثل ترکمنستان، تاجیکستان، افغانستان و ازبکستان کارخانه فولاد نداریم و این کشورها عمدتا در بحث فلزات وابسته به خارج هستند و ما باید به سمتی برویم که بتوانیم بازار این کشورها را به دست بیاوریم. بازار عراق هم به همین شکل است که می‌تواند بازار فوق‌العاده خوبی برای فلزات ما باشد. همچنین کشورهای حوزه قفقاز مانند آذربایجان، ارمنستان و حتی گرجستان در همین راستا قرار می‌گیرند، و به واردات وابسته هستند؛ بخشی از بازار این کشورها در دست ترکیه و بخشی در اختیار روسیه است در حالی که ما هم شرایط رقابتی داریم و می‌توانیم با اینها وارد رقابت شویم و با قیمت مناسب کالای خود را عرضه کنیم و چون از دایره حمل و نقل دریایی و کشتیرانی خارج می‌شویم طبیعتا بسیاری از مشکلات و مسائل را ما می‌توانیم از آن عبور کنیم و نگاه به این بازارها بسیار اهمیت دارد.
زمانی که ما وارد بحث نگاه به این بازارها می‌شویم این امکان وجود دارد شرکت تولید کننده فلزات نتواند به دنبال بازاریابی در این کشورها برود و قطعا هم اینطور است، طبیعتا برخی از تجار، پیله وران و افرادی که به امر صادرات مشغول هستند، می‌توانند در این حوزه فعال باشند و اینها هم باید حق داشته باشند که بتوانند به راحتی از مصرف کننده و تشریفات دیگری این جنس را خریداری و صادر کنند و لذا طبیعتا این مقررات صادرات مجدد و مقرراتی که بر روی بورس می‌گذارند تمام اینها موجب می‌شود که خرید و فروش محدود شود و به همین دلیل الان ما در بحث فولاد، فاصله فوق‌العاده زیادی با قیمت جهانی در داخل ایران داریم که این هم به دلیل وضع چنین مقرراتی است و ضرر این تفاوت قیمت را تولیدکنندگان فولاد و معادن می‌پردازند؛ چرا که به دلیل رکود بسیاری از ساخت و سازها انجام نشده بسیاری از صنایع فعالیت زیادی ندارند لذا طبیعتا ما نمی‌توانیم نگاه گسترده‌ای به بازار داخلی داشته باشیم و نگاه صادراتی ما برای کشورهای همسایه طبعا از طریق تجار ا ست که باید آزاد باشند و بتوانند به راحتی خرید خود را انجام دهند و لذا به میزانی که ما مقررات زدایی از بحث صادرات و واردات و بورس داشته باشیم به همان میزان نتیجه مثبت دریافت می‌کنیم و صادرات ما افزایش پیدا خواهد کرد و مشکلات ما کمتر خواهد شد.
خروج از بورس کالا چه پیامدهای مثبت و منفی برای صنایع و بازار محصولات به همراه خواهد داشت؟
من اعتقاد دارم که بورس اساسا یک الزام فنی است و حتی من بورس را به اندازه‌ای برای صنایع لازم می‌دانم که آن را هم پایه محیط زیست قرار می‌دهم، شما نمی‌توانید در یک فضایی کار کنید و مقررات محیط زیست را رعایت نکنید؛ بورس به شما فضای تنفس تجاری، معاملات شفاف و فضای فعالیت بدون تبعیض میان تولیدکننده و مصرف کننده می‌دهد؛ لذا طبیعتا من اساسا خروج از بورس را هیچ گونه پیامد مثبتی همراه نمی‌دانم ولی اگر قرار باشد از بورس خارج شوند شفافیت کاهش پیدا می‌کند، ممکن است برخی معاملات شبهه دار انجام شود و مسائل متعدد همچون معاملات دستوری اتفاق بیفتد و بعد نیاز است که ارگان‌های نظارتی به این مسائل ورود پیدا کنند ولی در حال حاضر ارگان نظارتی به راحتی می‌تواند به سایت بورس کالا وارد شود و هر روز و هر ساعت را رصد کند و ببیند که در هر لحظه چه کالایی به چه قیمتی و توسط چه کسی به فروش رسیده و چه کسی آن را خریداری کرده است لذا طبیعتا خروج از بورس هیچ پیامد مثبتی ندارد مگر برای یک سری تولیدکنندگان واقعا خصوصی که البته تا جایی که من در جریان هستم تولیدکنندگان واقعا خصوصی بسیاری از موارد کالای خود را با توافق می‌فروشند چرا که به دنبال منافع خود هستند و هیچوقت علیه منافع خود تبانی نمی‌کنند و اساسا الزاماتی که دولت برای آنها وضع می‌کند برای این تولیدکنندگان دردسرساز خواهد بود و در کنار این ما اگر بخواهیم از حالت رکود خارج شده و به شفافیت برسیم باید فضا و شمول بورس را گسترش دهیم و به کالاهای بیشتر و به معاملات بیشتر بپردازیم؛ به عنوان مثال شمش فولاد در میزان بسیار محدودی در بورس انجام می گیرد ولی سایر معاملاتی که خارج از بورس انجام می‌گیرد واقعا برای تجار و فعالان این عرصه شفاف نیست و طبیعتا به نسبتی که شفافیت در هر بیزنس و صنعت و تجارتی کم شود به همان نسبت آسیب پذیری بیشتر می‌شود.
عرضه محصولات در بورس کالا چه مزایایی به همراه داشته و خواهد داشت؟
شرایط برابر برای تمام مصرف کنندگان ایجاد می‌شود، تبعیض را از بین می‌برد و شفافیت ایجاد می‌کند؛ خود بورس محلی است که فعالان اقتصادی می‌توانند در لحظه شرایط بازار را رصد و بر اساس آن سرمایه گذاری کنند و بر اساس آن سرمایه‌ها به سمت کالاهایی می‌رود که اقبال بیشتری دارد و اقتصادی‌تر است و نهایت مساله این است که بورس جلوی هر گونه فساد و تبانی را می‌گیرد؛ برای بورس در ایران زحماتی کشیده شده که بورس ما به نسبت بورس‌های کالای جهانی مثل شانگهای، توکیو و لندن ما هنوز ابتدای راه هستیم و مشکلات و مسائلی ممکن است که داشته باشیم اما نباید این مشکلات به سمتی برود که ما بخواهیم اصل بورس را فنا کنیم و زیر سوال ببریم کسانی مخالف بورس هستند که مخالف شفافیت، عدم تبعیض و ... هستند. لذا دولت باید به این سمت برود که بورس را فعال کند و حتی یکی از گزینه‌هایی که می‌تواند شفافیت را در بورس افزایش بدهد این است که بورس علاوه بر گسترش کالاها می‌تواند سطح کالاها را خردتر کند که مصرف کنندگان بیشتری بتوانند در این رقابت‌ها شرکت کنند و میزان رقابت‌ها افزایش داشته باشد؛ اساسا چیزی که از صحبت‌های آقای سرقینی متوجه شدم این بود که ایشان مخالف بورس نیست و بحثی که ایشان مطرح کرده‌اند از این دیدگاه بوده که دولت وارد سازوکار بورس نشده و دستورات و ابلاغ های دولتی و حاکمیتی به بورس تحمیل نخواهند کرد.