بحث خروج محصولات فلزات و معدنی از بورس کالا بارها و در برهه‌های مختلف مطرح شده و مهم‌ترین امتیازی که حضور این محصولات در بورس کالا دارد این است که موجب روند مناسب و مثبت معاملات و همچنین ایجاد شفافیت بیشتر در انجام این معاملات می‌شود. حضور در بورس کالا برای شرکت‌ها و افرادی که درنهایت باید به نهادهای نظارتی پاسخگو باشند بسیار حائز اهمیت است. اینکه شما به چه کسی کالا را فروخته‌اید و با چه قیمتی، در بورس کالا کاملا حل‌شده است. در حقیقت اگرچه در وظایف بورس چنین موضوعی قید نشده اما واقعیت این است که کمک به دولت از مکانیسم‌های بورس کالا در جهت احصای درآمد از معاملات از طریق شفاف‌سازی روند معاملات است. دریافت انواع مالیات توسط دولت در بورس قابل‌ردیابی و کاملا شفاف است و منافع بسیار خوبی برای دولت در پی خواهد داشت.
خریداران و فروشندگان واقعی که در روند کلی معاملات قرار دارند به این نکته اذعان دارند که کشف قیمت‌ها تاثیر مثبتی در کنترل بازارها داشته است. در شرایط حضور در بورس و تقابل مناسب عرضه و تقاضا، ظن هماهنگی قیمت‌ها وجود ندارد و قیمت‌ها به خوبی کشف شده و تقابل مناسبی میان عرضه و تقاضا به وجود می‌آید و به‌تبع آن قیمت تعادلی کشف می‌شود. درباره زمزمه‌های خروج محصولات فلزی و معدنی از بورس کالا ابتدا نیاز است که جنبه علمی این خروج مطرح شود، اینکه خروج از بورس کالا درحالی‌که از میان رفتن شفافیت را به دنبال دارد، نهایتا چه فایده و ارزش افزوده‌ای را به دنبال دارد؟ قرار است در صورت خروج، مطابق با چه مکانیسمی توزیع محصول اتفاق بیفتد.
در این رابطه باید دید که خروج از بورس کالا به نفع چه اشخاصی تمام می‌شود؟ شاید زمانی که معاملات خارج از بورس انجام شود منفعتی برای درخواست‌کنندگان این طرح در پی داشته باشد؟! از نظر بنده خروج از بورس به‌جای رفع مشکل در واقع پاک کردن صورت مساله است. این درخواست در راستای شفافیت در اقتصاد و اصلاحات بنیادی اقتصادی که مقام معظم رهبری بر آن در شرایط فعلی تاکیددارند، نیست.
تجربه موفقی که در حال حاضر وجود دارد، معاملات محصولات پتروشیمی است که حساسیت زیادی نیز بر روی آن¬ها وجود دارد فعالان این بازار همچنان به سازوکار معاملاتی خود در بورس ادامه می‌دهند. در این راستا دستورالعملی توسط نهاد ناظر (شرکت ملی صنایع پتروشیمی) تنظیم‌شده است. کارگروه‌های تخصصی تنظیم بازار ایجاد شده‌اند و فعالان صنایع بالادستی و پایین‌دستی به همراه نهادهای نظارتی و تنظیم‌گر، نمایندگانی در این کمیته‌ها دارند. بر روی عرضه و تقاضای انواع محصولات پتروشیمی در بورس نظارت کافی وجود دارد و در کل ساختار بسیار مناسبی تشکیل شده است. این در حالی است که بسیاری از مشکلاتی که پیش‌تر در رابطه با توزیع این محصولات وجود داشت (به دلیل وجود دست‌های پنهانی، مانند دست‌کاری قیمت و ارائه کالا تنها به افراد خاص) با مکانیسم‌های موجود به حداقل رسیده است. با بررسی این تجربیات موفق به نظر بنده مبحث خروج محصولات فلزی و معدنی از بورس کالا یک کار کارشناسی شده نیست.
با در نظر گرفتن این نکته که بورس مکانیسم کشف قیمت دارد و قیمت‌ها در آن با توجه به قیمت‌های عرضه و تقاضا کشف می‌گردد این موضوع می‌تواند باعث گردد، قیمت‌ها در بازار غیررسمی نیز کنترل گردد، می‌توان گفت با خروج از بورس مکانیسم کنترل قیمت‌ها از بین می‌رود و در بازار غیررسمی این اراده افراد است که تعیین‌کننده قیمت‌هاست.
در حال حاضر معاملات محصولات فلزی حجم بسیار وسیعی از معاملات کل را شامل می‌گردد. همچنین در معاملات محصولات فلزی که شرکت‌های بازرگانی هم حضور دارند حساسیت‌های کمتری نسبت به محصولت پتروشیمی وجود دارد و این می‌تواند نقطه عطفی در معاملات محصولات فلزی محسوب گردد، زیرا محدودیت‌های کمتری برای فعالیت در بورس در مورد این محصولات وجود دارد. در حقیقت سخن پایانی آن است که همگی باید بجای حذف صورت مساله به توسعه این بازار کمک کنیم تا فعالان بازار در مسیر صحیح‌تری که همان مسیر شفافیت است، گام بردارند.
باقری کوپایی- عضو هیات‌مدیره کارگزاری بانک مسکن