از دیدگاه من تحریمها باعث شده حمل و نقل دریایی بسیار سخت شود و این جریان عملا در صادرات کالا علی الخصوص فلزات هم ایجاد مشکل کرده است. در واقع در شرایط فعلی که کلیت بازار دچار رکود شده و بازارها نیز با رکود و افزایش قیمت روبروست و قدرت خرید مصرف پایین کننده آمده خارج کردن این معاملات از بورس کالا منجر به افزایش رانت و فساد شده و معاملات را به سمت غیراصولی پیش میبرد. در نتیجه این اقدام، زمینه رانت خواری برای سودجویان ایجاد میشود و شرکتهایی که نمیخواهند در بورس کالا حضور داشته باشند طبیعتا به دنبال پنهان کاری و معاملات خارج از عرف هستند و این شرایط به نوسان نرخ ارز مربوط شود و صادرات در شرایط فعلی برای آنها صرفه بیشتری داشته باشد.
در کل اشخاص و نهادهایی که با حضور شرکتها و تولیدکنندگان در بورس کالا مخالف هستند که به دنبال شفافیت نیستند؛ آن هم در شرایطی که بورس کالا شرایطی ایجاد کرده که با ایجاد بازارهای فرعی محصولات کوچکتر با تناژ کمتر هم قابل معامله هستند و بازار فرعی به طور کلی در چارچوب قانونهای کلی بورس کالا نیست و تداوم عرضه مثل دیگر محصولات نیاز ندارد.
اگرچه ما در حال حاضر در شرایط تحریمی قرار گرفتهایم که حتی امکان مانور روی صادرات هم وجود ندارد مگر اینکه انجام صادرات در حالت محرمانه و شرایط خاص مثل صادرات به کشورهای معاف از تحریم و کشورهای همسایه به دلیل داشتن مرزهای زمینی و دریایی ادامه پیدا کند در غیر اینصورت امکان تکرار دوباره تجربه ناموفق عرضه نفت خام بورس انرژی وجود دارد، زمانی که خریداران برای خرید و صادرات نفت اعلام آمادگی کردند و با اعلام اسامی خریداران آنها –برمبنای اصل شفافیت بورس- در لیست تحریمهای آمریکا رفتند و به این شکل سایر خریداران نفت هم حتی با توجه به این موضوع که شرایط مناسبی برای خرید نفت چه به لحاظ قیمتی، شرایط تسویه، حجم محموله وجود داشت از این معاملات صرف نظر کردند.
با این حال امیدواریم که با تثبیت نرخ ارز و ثبات شرایط سیاسی و توسعه سازوکارهای مالی اتحادیه اروپا در این برهه حساس تاثیرگذار باشد و در امر صادرات و مراودات کالایی و مالی مشکل گشایی کند.
محمود خسروی کارشناس ارشد بورس کالا