به این بهانه در ادامه سلسله نشست‌های تخصصی روابط عمومی ایمیدرو، این بار موضوع "احیای معادن کوچک در سال رونق تولید" برگزار شد. سمیه خلوصی مدیر برنامه ریزی و نظارت راهبردی ایمیدرو، محمدرضا بهرامن رییس خانه معدن ایران و فرید دهقانی مدیرعامل صندوق بیمه فعالیت‌های معدنی میهمانان این میزگرد در مرداد 98 بودند و پیشنهادات و اقدامات انجام شده در اجرای این طرح را بیان کردند.
در ادامه مشروح این میزگرد را می‌خوانید:
اجرای طرح فعال سازی معادن کوچک در چه مرحله‌ای قرار دارد و مجموعه تحت مدیریت شما چه اقداماتی در این زمینه داشته است؟
خلوصی: مهمترین اقدامی که ایمیدرو امسال شروع کرده، احیا و فعال سازی معادن کوچک است.
بارزترین مزیت معادن کوچک، گستردگی آنها در کشور و اشتغال زایی بالاست. چراکه می توان در نقاط مختلف کشور یک معدن کوچک را تحویل گرفت و اشتغال زایی فراوانی در آن ایجاد کرد.
از دیگر مزیت‌های مهم معادن نسبت به سایر صنایع، ایجاد اشتغال در بخش خدمات و صنایع جانبی است که با ضریبی به چندین برابر می‌رسد. زمانی معدنی را توسعه می‌دهیم، حمل و نقل و دیگر خدمات جانبی آن موجب توسعه اقتصادی آن منطقه و یا ایجاد ثروت محلی می‌شود.
در بخش معادن کوچک، برنامه‌ای که ایمیدرو امسال دنبال می‌کند، فعال کردن 150 معدن است. اکنون در حال بررسی هستیم تا بسته احیا و فعال کردن آنها را طراحی کنیم در حال حاضر شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران در حال انجام این برنامه است.
بعد از بررسی‌های اولیه این نوع معادن، معضل آنها شناسایی می‌شود و اگر نیاز به آموزش داشته باشند، ایمیدرو برای آنها برنامه آموزشی برگزار می‌کند. چنانچه مشکل زیربنایی داشته باشند، ایمیدرو زیربناها را ایجاد می‌کند. علاوه بر این اگر مشکل بازار برای تولیدات خود داشته باشند، با سرمایه گذاران و خریداران مواد معدنی نشستی برگزار و قرارداد بلندمدت خرید برای آنها منعقد می‌شود. از سوی دیگر چنانچه مساله توسعه داشته باشند، با سرمایه گذاران جلسه یا جلساتی گذاشته می‌شود تا بسته تامین مالی طراحی و ارائه شود.
50 معدن فعال می‌شود
امیدواریم امسال از 150 معدنی که بررسی روی آنها انجام شده، حدود 50 معدن را در نقاط مختلف کشور فعال کنیم. این مهمترین برنامه‌ای است که در سال جاری دنبال می‌کنیم.
بسته‌های اجرایی برای فعال شدن معادن کوچک مقیاس، در چهار استان طراحی شده که با اجرایی شدن آنها شاهد اشتغال‌زایی در این استان‌ها خواهیم بود.
بودجه مربوط به این کار هم مشخص شده و یک سری تفاهم‌نامه نیز با برخی سرمایه‌گذاران به امضا رسیده است. در عین حال، هماهنگی لازم برای دعوت از طرف‌های تفاهم و فراخوان جذب سرمایه‌گذاران جدید نیز از طریق شرکت تهیه و تولید مواد معدنی انجام شده تا از تمام ظرفیت موجود برای سرمایه‌گذاری استفاده شود.
نقش خانه معدن
بهرامن: خانه معدن از ابتدای طرح موضوع راه اندازی معادن کوچک و متوسط، آمادگی خود را برای حمایت همه جانبه از این پروژه ملی اعلام کرد. در این زمینه تفاهم نامه‌هایی برای احیای معادن کوچک در بهمن ماه ۹۶ بین تشکل‌های معدنی به امضا رسید که از جمله آنها می‌توان به تفاهم نامه خانه معدن و انجمن سنگ آهن ایران اشاره کرد که انجمن سنگ آهن ایران واحدهای واجد شرایط دریافت کمک یا نیازمند سرمایه‌گذاری را شناسایی کرده و پس از بررسی قابلیت سرمایه‌گذاری در آن و توجیه اقتصادی این کار، اقدام به معرفی آنها به سرمایه‌گذار کند.
در حال حاضر علاوه بر بررسی مسایل مرتبط با معادن کوچک و چاره اندیشی برای حل مسائل اینگونه معادن توسط خانه معدن ایران، به عنوان حاکم بین معدنکار و سرمایه گذار در این طرح فعالیت می‌کنیم.
ماهیت فعالیت صندوق بیمه معدن
دهقانی: ماهیت وجودی صندوق بیمه فعالیت‌های معدنی حمایت از معادن کوچک است. با توجه به سرمایه‌ای که در اختیار داریم، از ابتدا هدف از تشکیل صندوق، حمایت از اقداماتی همچون اکتشاف، استخراج و فرآوری در معادن کوچک بوده است.
برای حمایت از معادن سنگ آهن و مس تعامل سه جانبه‌ای با شرکت ملی مس، گل گهر، تهیه و تولید و چادرملو آغاز کرده‌ایم؛ تا با یک پروسه منظم بتوانیم از منابع مالی موجود شرکت‌های مذکور، نزد بانک‌های عامل خلق اعتبار کنیم به طوری که مجوز برای اخذ تسهیلات معادن کوچکی که می‌خواهند مواد معدنی تولیدی یا محصولات تولیدی را به آن سه شرکت ارسال کنند، صادر کنیم.
در راه اندازی معادن کوچک و متوسط ، الزاما همه معادن نیاز به تسهیلات ندارند بلکه برخی از آنها زیرساخت و برخی نیز به تسهیلات نیاز دارند؛ آنهایی که نیاز به تسهیلات داشته باشند، به صندوق مراجعه خواهند کرد.
تاکنون بالغ بر 670 بیمه نامه صادر کردیم که برای معادن کوچک بوده است.
زمان پاسخ، حداکثر 40 روزه
روند ارائه ضمانت، مشخص بوده که در سال 97 با توجه به اینکه در صندوق کارگروهی تشکیل شده برای عارضه یابی و حذف بروکراسی‌ها، به این نتیجه رسیده‌ایم که کلیه پروسه درخواست بررسی و صدور بیمه نامه به صورت آنلاین باشد.
در این صندوق تمام فرآیند بررسی مدارک متقاضیان، آنلاین است. این تعامل و بهبود کیفیت منجر به کاهش حداقل 2 ماه در روند صدور بیمه نامه شده است. در حال حاضر حداکثر زمان لازم برای پاسخ به متقاضی تسهیلات، 40 روز است.
علاوه بر این برای اینکه روند دسترسی را تسهیل ببخشیم، تعداد بانک‌های عامل ارائه کننده تسهیلات را افزایش دادیم.
چه اقداماتی باید برای رونق معادن کوچک و آن ارزش افزوده ای که حاکمیت و فعالان این بخش به دنبال آن هستند را در دستور کار قرار داد؟
دهقانی: در نخستین گام، "معادن کوچکی باید احیا شود که دارای بازار تضمین شده مواد هستند." برای اینکه دوام یک تجارت در این حوزه منوط به تقاضای آن کالا است.
باید توجه داشت وقتی برای ماده معدنی تقاضا نیست چند عامل در این موضوع تاثیرگذار است. یا یک سری مواد معدنی کیفیت لازم را ندارند؛که در این حوزه باید تکنولوژی را ارتقا داد. و یا اینکه زیرساخت‌های لازم برای احیای آن معدن وجود ندارد و آن معدن دیگر محصول رقابتی تولید نمی‌کند.
از سوی دیگر حاکمیت و دولت باید به این موضوع ورود کرده و در جهت حل مشکلات اینگونه معادن با کمک متولیان و کارشناسان این حوزه، چاره اندیشی کند. حاکمیت باید در بخش زیرساخت‌ها در جهت تسهیل گری برای حذف قوانین زاید حرکت کند. برنامه ریزی و اولویت بندی برای میزان کمک به معادن، می‌تواند کمک شایانی در موفقیت این طرح داشته باشد.
افزایش سرمایه
امیدواریم با پیگیری رییس هیات عامل ایمیدرو در سال جاری بتوانیم سرمایه صندوق را از 143 میلیارد تومان به 350 میلیارد تومان برسانیم که پیش بینی می‌کنیم این رقم جدید تا پایان سال 98 محقق شود. این افزایش سرمایه از محل منابع داخلی ایمیدرو و همچنین از محل درآمدهای حقوق دولتی معادن (ماده 31 قانون معادن) خواهد بود.
بهرامن: بیش از 90 درصد معادن کشور، کوچک مقیاس هستند. نیمی از این معادن در شرایط خاص قرار دارند نیاز به یک نگاه مهندسی و حمایت، برای ایجاد ارزش افزوده هستند.
عمده اشتغال‌زایی در این حوزه، مربوط به معادن کوچک است. اگر این معادن را به چرخه تولید بازگردانیم، اشتغال‌زایی پایه‌ای رقم خواهد خورد.
"تهیه و تولید"، راهبر احیای معادن کوچک
در این راستا تجمیع معادن کوچک و تامین زیرساخت‌های مرتبط با فرآوری در کنار این معادن ضروری است. امروز شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران راهبری این توسعه معادن کوچک را به عهده گرفته است.
5 استان پیشرو
احیای معادن کوچک در استان‌های هرمزگان، زنجان، فارس، سیستان و بلوچستان و کرمان کلید خورده است. به طور مثال احیای معادن (سنگ آهن) هماتیت در هرمزگان آغاز شده است و برنامه راه اندازی 20 معدن سنگ ساختمان با کمک انجمن سنگ در دستور کار قرار گرفته است.
در حال حاضر کارگروه احیا معادن کوچک تشکیل شده و مسائل مرتبط با راه اندازی اینگونه معادن در این کارگروه بررسی و در شورای عالی معادن مطرح می‌شود.
اشتغال؛ اصلی‌ترین مزیت
خلوصی: در این پروژه همه ارکان کشور با نگاهی ملی باید در جهت پیشبرد این هدف گام‌های اساسی برداشته و تا رسیدن به حصول نتیجه پای کار باشند. در حال حاضر مواد معدنی فلزی مانند آهن، مس، کرومیت و منگنز با توجه به نوع کانسار و نحوه استخراج از فراوانی بیشتری در حوزه معادن کوچک مقیاس استان‌ها برخوردارند. به طور حتم در نقاط مختلف کشور می‌توان با سرمایه‌گذاری اندک، یک معدن کوچک را فعال و اشتغال‌زایی قابل‌توجهی ایجاد کرد. با این تعریف، اصلی‌ترین مزیت معادن کوچک به ویژه در مناطق محروم، ایجاد اشتغال است.
با توجه به روند فعلی اجرای برنامه‌ها، چشم انداز توسعه معادن کوچک مقیاس را چطور می‌بینید و چه عاملی می‌تواند بیشترین تاثیر را در تسریع برنامه‌های این طرح ملی داشته باشد؟
دهقانی: بخش معدن با توجه به تحریم‌های ظالمانه،‌ تاثیر حداقلی از این هجمه‌ها می‌پذیرد. معدن و صنایع معدنی جزو معدود بخش‌هایی است که می‌تواند ارزآور، اشتغال‌زا و عامل توسعه مناطق کشور به ویژه مناطق محروم باشد.
آینده بخش معدن بسیار مطلوب خواهد بود. با توجه به اینکه اکثر معادن کشور، کوچک مقیاس است بنابراین توجه به این بخش می‌تواند منجر به شکوفایی اقتصاد کشور شود. در این راستا برنامه ریزی درست برای احیا از اهمیت قابل توجهی برخوردار است. در ابتدا باید مشکلات بررسی شود و با "برنامه ریزی درست در زمان درست" و تعیین یک چشم انداز به طور اصولی اهداف را دنبال کرد.
از محل حقوق دولتی به زیربناها
خلوصی: در حال حاضر 4 استان در قالب این طرح ارزیابی و 13 پرونده موضوعی ماده معدنی و استانی بررسی و در نهایت 79 بسته اجرایی تصویب شده است. قرار شده از محل حقوق دولتی منابعی در اختیار طرح ایجاد زیر بناها قرار گیرد تا در بخش ایجاد زیر بناهای مورد نیاز معادن هزینه شود.
با فعال شدن بخش معدن و اهتمامی که در اجرای این طرح شاهد هستیم، خدمات حمل و نقل و سایر خدمات جانبی باعث توسعه اقتصادی و روابط اجتماعی منطقه می‌شود و این مزیتی است که معدن و صنایع معدنی را به عنوان حوزه‌ای اثربخش در اقتصاد کشور معرفی کرده است.
نقش رسانه‌ها
بهرامن: سرمایه گذاری و مسائل زیست محیطی از جمله مواردی است که در احیای معادن کوچک بسیار حایز اهمیت است.
همچنین نقش "رسانه‌ها" در پیشبرد اهداف این طرح ملی بسیار کلیدی است. رسانه‌ها باید به طور منظم موضوع احیای معادن کوچک را رصد کنند و با اطلاع رسانی دقیق از روند کار و نقد منصفانه، دست اندرکاران این طرح را یاری کنند.