مهندس اصغرزاده معتقد است ايميدرو كار بر روي پهنه هاي بزرگ را تسریع کرده و يكي از گام هايي كه بايد در آينده بردارد، ورود به اكتشافات قاره اي است. متن گفت و گو با وي را در ادامه مي خوانيد:
*لطفا مختصري از اقدامات ايميدرو در خصوص اكتشافات معادن بيان كنيد.
ابعاد اکتشافی مختلفي در جهان در زمينه اكتشافات معادن وجود دارد. يكي از اين شيوه ها، اكتشافات قاره اي و پس از آن اکتشافات ايالت هاي متالوژني است كه كمربندهاي متالوژنی كه از كشورهاي مختلف مي گذرد را شامل مي شود.
پس از آن اكتشافات پروژه ای است كه در يك مكان خاصي كار مي شود و در نهايت اكتشافات در يك محدوده معدني كه وجود ماده معدني در آن محرز شده است .
طي سال هاي گذشته عمده اكتشافات در ایمیدرو محدود به دیسکاوریها بوده يعني يكسري نقاط اميدبخش و آنومالي ها را که پيدا كرده بوديم بر روي آنها كار مي كرديم و در نهايت می توانست منجر به كشف معدن جدید شود و يا در جايي بود كه ذخيره كمي داشت و خيلي اقتصادي نبود؛ لذا آن را كنار گذاشتيم.
در دولت يازدهم ابعاد فعالیتهای اكتشافي را افزایش دادیم يعني به سمت اکتشاف در ايالت هاي متالوژنی رفتیم . بنابراین پيشنهاد كار برروي پهنه هاي اكتشافي مطرح شد يعني كار برروي محدوده هاي اكتشافي بزرگ با وسعت چند هزار كيلومترمربع كه مورد موافقت قرار گرفت.
ما (ايميدرو) هنوز وارد اكتشافات قاره اي نشديم يكي از گام هايي كه در آن بايد برداريم ورود به اكتشافات قاره اي است. در اين خصوص پيش فرض هاي آن انجام شده و با چندين شركت خارجي صحبت كرديم و تلاش مي كنيم وارد اين فاز شويم.
ايميدرو در دولت يازدهم برنامه هاي خود را برروي پهنه هاي اكتشافي بزرگ گذاشت و پيشنهاد آن در وزارتخانه تاييد شد.
پهنه هاي اكتشافي توسط وزارتخانه تعريف شد و قاعده براين شد كه اين پهنه ها از طريق فراخوان در اختيار بخش خصوصي قرار بگيرد و هرجا كه بخش خصوصي تمايلي نداشت، ايميدرو به عنوان بخش دولتي كار كند. فراخوان انجام شد و برخي از پهنه هاي خوب را بخش هاي خصوصي برداشتند مانند شركت غدير، ميدكو ، فولاد مبارکه و ديگر شركت ها و برخي از پهنه ها به ايميدرو داده شد.
ما كار را بر روي پهنه ها شروع كرديم كه ابتدا هدف گذاري ايميدرو 200 هزار كيلومترمربع بود اما در ادامه كار با دستور وزارت صمت به 250 هزار كيلومترمربع افزايش پيدا كرد. تلاش شد كه پهنه ها با اولويت كار در مناطق محروم كشور در نقاط شرقي و غربي كشور باشد و پس از آن ساير نقاط محروم را در بر گيرد.
اگر نقشه پهنه هاي ما را مشاهده كنيد، عمده اين پهنه ها ابتدا در نوار مرز شرقی و غرب كشور تعريف شد و بخش هايي در مناطق كويري و مناطق مركزي ايران به عهده گرفتيم.
*برنامه اکتشافی ایمیدرو در سطح 250 هزار کیلومتر مربع چه زمانی پایان می یابد و تا کنون چقدر اکتشاف انجام شده است؟
طبق گزارش جديد منتشر شده در سال 2017 ، به طور ميانگين در دنيا مدت زمان شروع اکتشاف تا راه اندازی معدن بطور میانگین 10 سال زمان می برد و این زمان در گذشته گاهي به 50 سال مي رسید.
در حال حاضر بدلیل پیشرفت تکنولوژی و تجهیزات مثلا در طلا میانگین به 10 سال رسيده است و در ساير مواد معدني بيش از 10 سال است و در كشور ما نيز به همين گونه است.
به عنوان مثال در سنگ آهن سنگان برخی از کارکنان طرح در آنجا بازنشسته شدند يعني كار اكتشاف معدن 30 سال بطول انجاميد.
ما سعي داريم كارهاي اكتشافي در دست اجراي خود را در دولت دوازدهم به سرانجام برسانيم كه البته همه آنها نه؛ به اين دليل كه تعداد يافته هاي ما زياد است.
اكنون بيش از 400 يافته جديد داريم كه نياز به حجم زيادي سرمايه گذاري دارد. ما تلاش مي كنيم اولويت هاي يك را در اين دوره هشت ساله به نتيجه برسانيم. الان در بخش اكتشافات در پهنه ها كار مي كنيم، در فازهاي اكتشافي كه 4 فاز دارد شامل شناسايي، پي جويي ، اكتشافات عمومي و اكتشافات تفصيلي كه ما در حال حاضر فاز شناسايي همه پهنه ها را تمام كرديم و 80 درصد فاز پي جويي به اتمام رسيده است و بقيه كار بزودي تمام مي شود, در برخي نقاط وارد فاز عمومي شديم كه در داخل اين پهنه ها تعدادي از اولويت هاي يك را انتخاب كرديم و فاز عمومي را كار مي كنيم و پس از آن وارد فاز تفصيلي خواهيم شد.
*آيا درجريان كار با مشكلاتي هم مواجه بوده ايد؟
بله ؛ يكي مشكل معارضان محلي است و همچنين محيط زيست و منابع طبيعي كه محدودیت های زيادي به ما تحمیل مي كنند, در اين زمينه سعي شده تعاملاتي صورت بگيرد كه هر دو طرف تعاملات خوبي داشتند. جا دارد از دو دستگاه محيط زيست و منابع طبيعي تشكر شود اما هنوز با نقطه ايده آل مورد انتظار فاصله داريم.
*در برنامه اکتشافی ایمیدرو چند شرکت داخلی به اجرای پروژه های اکتشاف پرداخته اند و توانمندی آنها را چگونه ارزیابی می کنید؟
در ايميدرو چند نوع دسته بندي در كارها داريم كه شامل دسته بندي مكاني و دسته بندي تخصصي مي شود.
در حالت كلي كار ما در ايميدرو فازهاي شناسايي و پي جويي در پهنه ها است كه توسط يكي از طرح هاي زيرمجموعه به نام طرح توانمندسازي اکتشاف انجام مي دهيم. زماني كه نتايج در اين پهنه ها مثبت بود، خروجي اين دو فاز به شركت تهيه و توليد مواد معدني ايران ارائه مي شود كه اين شركت فاز عمومي و تفصيلي را اجرا مي كند؛ اما 100 درصد نيست و گاهي به شركت تهيه و توليد ماموريت مي دهيم در برخي مكان ها فاز شناسايي و پي جويي را انجام دهد تا اين چرخه كاري در همه شرکت ها ایجاد شود و همکاران مطلع شوند و با توجه به اينكه شركت هاي ما در برخي نقاط كشور تجهيز كارگاهي قوي تري دارند و اگر كار را به آن شركت ها دهيم، هزينه هاي آن براي ما كاهش مي يابد و بر همين اساس تقسيم بندي ها را انجام مي دهيم.
شركت هايي كه اكنون در اكتشافات ايميدرو درگير هستند، شامل شركت آلوميناي جاجرم است كه اكتشافات بوكيست در کل كشور را عهده دار می باشد، كه هم حوزه خود در جاجرم و هم حوزه ساير استان ها را در حال كار است.
يكي ديگر از شركت ها، شركت طلاي زرشوران است كه وظيفه اكتشافات طلا در داخل پروانه بهره برداري زرشوران و اطراف آن حوزه را برعهده دارد.
شركت سنگ آهن سنگان يكي ديگر از شركت هايي است كه وظيفه اكتشافات شرق كشور در استان خراسان رضوي را برعهده دارد و همچنين 12 هزار كيلومتري كه در پهنه سنگان كار كرديم در واقع تحت نظارت آنها بود كه با همكاري سازمان زمين شناسي فاز بعدي ( 39 آنومالي پيدا شده ) را نيز به شركت سنگان داديم.
يك طرح اكتشافي داريم كه وظيفه آن اكتشاف عناصر نادر خاكي در اقصي نقاط كشور است, اين طرح در حال كار بر روي فرآوري عناصر نادر خاكي است.
*آيا از توانمندي هاي آنها راضي هستيد؟
هر كدام از اينها در حوزه خودشان تجربه و تخصص طولاني دارند. اينكه 100 درصد رضايت ما را جلب كند، نه . هيچ برنامه و اجرايي كامل نيست.
واقعيت اين است كه ما در كشورمان متخصصان توانمندي داريم اما يك نقطه ضعف دارند كه هم حوزه خصوصي و هم حوزه دولتي را در برمي گيرد يعني متخصصان ما با دنيا آشنا نيستند و به طرح های اکتشافی دنيا سرك نمي كشند و به نقاط اكتشافي دنيا سر نمي زنند.
اكتشاف فقط و فقط يك فن نيست ، هنر هم هست يعني شما در اكتشاف بايد توانايي مدل سازي با ذهنتان را داشته باشيد. تيپ هاي كانساري را در ذهن شكل بدهيد و آنها را در روي زمين جستجو کنید كه اين كار فقط در صورتي مي تواند اتفاق بيافتد كه شما اين مدل تيپ هاي زايشي را در اقصي نقاط دنيا پيگيري كنيد و با سفر به نقاط مختلف جهان و مشاهده اين مدل ها در يك زمين بكر بتوانيد همان سناريو را بنويسيد. اين يكي از ضعف هاي ما است، متخصصان ما بسيارباهوش و مستعد هستند و پشتكار خوبي دارند اما تجربه بين المللي ندارند كه اين نقطه ضعف عمده مشاوران بخش خصوصی و يا حتي شركت هاي ما مي باشد.
*آيا نبايد به اينها ميدان داده شود يا آموزش داده شود؟
فقط با آموزش امكانپذير است. اين مهم فقط با ارتباطات زياد اتفاق مي افتد بعبارتي بايد اين فضا براي متخصصان ايجاد شود كه به كشورهاي مختلف سفر كنند و با شركت هاي مختلف ارتباط داشته باشند و با متخصصان مختلف بر سر زمين بروند .
يكي از متخصصان تراز اول جهان كه براي يك دوره آموزشي به ايران دعوت كرده بوديم، در فیلد به مدت يك هفته کانسارهای مختلف را بازدید کردیم، تبحر بسیار زیادی در تشخیص سیستم ها و مدل سازي داشت و توانست در فیلد مدلها را تعريف كند؛ سيستم ها را خوب مي شناخت. از او سوال كردیم كه چه چيزي باعث شده شما تا اين حد اشراف پيدا كنيد كه گفت من 80 كشور جهان را بازديد كردم و فقط كشور شيلي را 120 بار رفته ام يعني تمام معادن و کانسارهای مس شيلي را از نزديك ديدم اما متخصصان ايراني خيلي هنر كنند فقط داخل ايران را مي بينند كه كفايت نمي كند. متخصصان ما بايد با شركت هاي بین المللی كار كنند ؛ استانداردها و پروتكل هاي ديگر و همچنين محیط هاي اکتشافی ديگر را ببيند تا بتوانند مدل سازي را به خوبي انجام دهند.
*نتایج حاصل از اکتشافات انجام شده تا کنون چیست؟ (میزان کشفیات، نوع مواد معدنی، شناسایی پهنه ها و ...)
در چهار سال دولت يازدهم درحال كار اكتشافي در 21 استان كشور هستيم .در حال حاضر 36 پهنه در 21 استان داريم, همان طور كه گفتم فاز شناسايي آنها تمام شده و وارد فاز پي جويي شده ايم. در اين 36 پهنه 400 آنومالي جديد پيدا كرديم كه واقعا يك نقطه اميد و يك ثروت براي كشور است.
تا کنون ماحصل اين 400 آنومالي82 پروژه شده است كه تيم هاي مختلف مشاوران بخش خصوصي در حال كار برروي اين 82 پروژه هستند كه هيچ كار را خودمان انجام نمي دهيم و همه اين كارها به مشاوران و پيمانكاران بخش خصوصي سپرده مي شود اما نظارت و كنترل آنها با ايميدرو و شرکتهای تحت پوشش ما است كه انتظار داريم اين پروژه ها به ذخاير معدني آينده كشور و معادن جديد براي كشور تبديل شود.
البته در طي سال هاي اخير ما ذخاير را افزايش داديم با اين تفاوت كه وقتي از ذخيره صحبت مي كنيم، از لحاظ تخصصي دو مفهوم پيدا مي كند؛ يك مفهوم كه شما يا در حوزه گرين فيلد يا براون فيلد كار مي كنيد، گرين فيلد يعني مناطق بكر، دست نخورده و ناشناخته كه كار دراين حوزه سخت تر و به زمان بيشتري نياز است. درحوزه براون فيلد يعني حوزه اي كه قبلا در آن کانساری پيدا كرديم و حالا در ادامه فعالیتها يا داخل معدن كار اكتشافي را ادامه مي دهيم يا در اطراف آن معدن كار مي كنيم كه ما هر دو روش را كار كرديم ؛ هم در حوزه گرين فيلد كار كرديم كه آن پهنه ها بود و هم در ادامه معادن موجود كار كرديم .
مثلا در زرشوران موفق شديم حدود 20 تن به ذخاير اضافه كنيم يا در حوزه سنگ آهن در معادن گل گهر و جلال آباد موفق به اضافه كردن ذخاير موجود اضافه شديم.
در گل گهر 6 آنومالي شناسايي شد كه سازمان (ايميدرو) اينها را به بخش خصوصي واگذار كرد كه اكنون با اکتشافات تکمیلی به 11 آنومالي افزايش يافته است؛ اينها حاصل اكتشافاتي است كه ايميدرو در گل گهر انجام داده است يا در حوزه سنگان ميزان ذخاير قطعي سنگ آهن حدود 600 ميليون تن بود اما اكنون به 1.1 ميليارد تن ذخيره قطعي رسيده است. همچنين در سنگان 12 هزار كيلومتر شناسايي انجام داديم و 39 آنومالي جديد پيدا كرديم كه 26 مورد از آنها از طريق سازمان صنعت، معدن و تجارت استان خراسان رضوي در اختيار بخش خصوصي قرار گرفت و 13 مورد بقيه در اختيار ايميدرو است كه در حال طي كردن مراحل اداري است و در حال حل مسايل و مشكلات از جمله مسئله معارضان هستيم تا با ادامه كار به حجم ذخاير معدني افزوده شود.
*آيا تاكنون سرمايه گذار خارجي براي انجام كارهاي اكتشافي ايميدرو اعلام آمادگي كرده است؟
بعد از برجام با شركت هاي مختلف خارجي جلسات متعددي داشتيم و گاهي هفته اي دو يا سه جلسه با اين شركت ها داشتيم؛ شركت هاي بزرگي از جمله آنگلوامریکن، شركت هایي از استراليا، آفریقای جنوبی و اروپا براي مذاكره آمدند و مذاكرات انجام شد. این مذاکرات ادامه دارد و امیدواریم با حل مشکلات بانکی این فرآیند سرعت بیشتری پیدا کند.
*آيا در اين خصوص اقداماتي انجام شده است؟
كار ما اين است كه در كشور اكتشافات را انجام دهيم، داده هاي معتبر و با كيفيت را توليد كنيم؛ اين داده ها را در بانک های اطلاعات مکانی GIS بصورت ديجيتالي ذخیره نموده و آماده ارائه در سطح بين المللي نماییم كه اين كارها انجام شده است.
از استراتژي های ایمیدرو در بحث اکتشاف اين است كه ريسك اكتشاف را در كشور با تولید داده های بیشتر و با کیفیت ترکاهش دهد؛ اين سبب شفافيت بيشتر محيط سرمايه گذاري براي سرمايه گذاران مي شود, سرمايه گذاراني كه به ما مراجعه مي كنند و محدوده ها را به آنها واگذار مي كنيم و راحت تر مي توانند برای ادامه کار تصميم گيري كنند كه اين به جذب سرمايه گذاران بخش خصوصی كمك مي كند . فعلا عمده تلاش ما بر روي اين بحث است كه خوشبختانه تا حد زيادي موفق بوديم. طرح هاي زيادي به بخش خصوصي داخلي واگذار شده و آنها ادامه كار را انجام مي دهند.
*مهم ترين برنامه هاي اكتشاف در بخش اكتشاف در سال 96 چيست؟
ايميدرو دراستراتژي هاي خود برنامه ريزي كرده كه بر روي مواد معدني فلزي كار كند و به اين دليل در تلاش هستيم خوراک صنایع فلزی پایین دست را در كشور تامين كنيم تا صنايع پايين دستي آنها مشكل تامين مواد نداشته باشند.
مهم ترين موادي كه در حال اكتشاف بر روي آنها هستيم و بر اين باوريم كه محدوده هاي خوبي هم پيدا كرديم عمدتا شامل سنگ آهن، زغالسنگ، سرب, روي، مس ، طلا ، آنتيموان، كروميت، موليبدن، باريت، فسفات و شورابه ها مي باشد كه ما روي اين مواد كار مي كنيم و در تمام اين مواد معدني كه ذكر شد محدوده هاي جديدي پيدا كرديم و براي نخستين بار موفق شديم يك محدوده ليتيوم در خراسان جنوبي پيدا كنيم كه اكنون در اين حوزه مشغول كار هستيم. عنصر ليتيوم بسيار استراتژيك است و كاربردهاي زيادي از جمله باطري ماشين هاي الكتريكي دارد.
مهم ترين وظيفه ايميدرو اين است كه اكتشافات معدني را در كشور گسترش دهد، روش هاي جديد اكتشاف جهاني را به كشور وارد كند، اين روش ها و دانش ها را به بخش خصوصی تعميم دهد يعني توانمندسازي بخش را يكي از وظايف خود مي داند. ما هرساله دوره هاي آموزشي را چه توسط اساتيد مجرب داخلي و چه با اساتيد تراز اول جهاني در ايميدرو برگزار مي كنيم و از بخش خصوصي دعوت مي كنيم از اين دوره ها استفاده كنند.
در كنار اين با عمليات اكتشافي كه انجام مي دهيم، از سياست هاي ما اين است كه با اجراي عمليات اكتشاف و توليد اطلاعات، ريسك اكتشافات را براي بخش خصوصي كاهش دهيم و هرجا كه بخش خصوصي به اطلاعات اعتقاد و اطمينان پيدا كرد، آن محدوده را به بخش خصوصي واگذار مي كنيم. در همين راستا فراخوان هاي مختلفي داديم و موفق شديم بخشي از محدوده ها را به بخش خصوصي واگذار كنيم تا ادامه كار با بخش خصوصي باشد و در اين زمينه تعامل خوبي با سازمان زمين شناسي پيدا كرديم و چندين طرح مشترك را با سازمان زمين شناسي در حال انجام هستيم .