مجموع تجارت خارجی کشور در 5 ماهه اول سال 99، معادل ۲۴میلیارد و ۶۰۰ میلیون دلار ثبت شده که از این رقم، سهم صادرات ۱۰میلیارد و ۹۰۰ میلیون دلار و سهم واردات ۱۳ میلیارد و ۷۰۰ میلیون دلار است که در بیش از ۸۵ درصد کالاهای وارداتی به کشور کالای اساسی و نهاده‌های تولید است.

به گزارش جهان معدن و به نقل از شاتا، در ۵ ماهه ابتدای امسال، مجموع تبادلات تجاری ایران با سایر کشورها بالغ بر ۵۲ میلیون تن کالا بوده که سهم صادرات ۳۸ میلیون تن و سهم واردات ۱۳.۸ میلیون تن بوده است.

از ۱۷.۸ میلیون تن واردات حدود ۱۰ میلیون تن از کالاهای وارده کالاهای اساسی بودند و در زمینه کشاورزی نهاده‌های دامی در زمینه ذرت ۴.۳ میلیون تن واردات داشته که حدود ۱۴ درصد نسبت به مدت مشابه افزایش داشته است.

در مرداد ماه رخ داد؛ صادرات سه و نیم برابر واردات

مبادلات تجاری ایران با کشورهای خارجی در مرداد به ۹ میلیون و ۸۲۲ هزار تن و ارزش ۵ میلیارد و ۳۷ میلیون دلار رسیده است.

بنابر این گزارش، سهم صادرات نیز ۷ میلیون و ۷۸۱ هزار تن به ارزش ۲ میلیارد و ۱۶۲ میلیون دلار بوده و همچنین سهم واردات، ۲ میلیون و ۴۱ هزار تن به ارزش ۲ میلیارد و ۸۷۵ میلیون دلار بوده است.

چین با ۲ میلیون و ۱۹۵ هزار تن به ارزش ۵۶۶ میلیون دلار، عراق با یک میلیون و ۴۲۰ هزار تن به ارزش ۴۴۱ میلیون دلار، امارات با یک میلیون و ۳۲۴ هزار تن به ارزش ۳۳۸ میلیون دلار، افغانستان با ۵۱۴ هزار تن به ارزش ۱۵۸ میلیون دلار و ترکیه با ۲۲۶ هزار تن به ارزش ۱۰۸ میلیون دلار، پنج مقصد صادراتی کشورمان بوده اند.

کالا‌های صادراتی ایران به این پنج کشور از لحاظ وزنی ۷۳ درصد و از لحاظ ارزش بیش از ۷۴ درصد از صادرات ما را به خود اختصاص داده‌اند.

پنج کشور اصلی طرف معامله برای واردات کالا‌های مورد نیاز کشور در مرداد، چین ۳۳۵ هزار تن به ارزش ۷۴۶ میلیون دلار، امارات ۳۹۰ هزار تن به ارزش ۷۰۷ میلیون دلار، ترکیه ۲۲۷ هزار تن به ارزش ۲۹۷ میلیون دلار، هند ۱۵۲ هزار تن به ارزش ۱۸۴ میلیون دلار و آلمان با ۵۵ هزار تن به ارزش ۱۲۵ میلیون دلار بوده اند که در مجموع یک میلیون و ۱۵۹ هزار تن کالا به ارزش ۲ میلیارد و ۵۹ میلیون دلار کالا از این کشور‌ها وارد کشور شده است.

از لحاظ وزنی نزدیک به ۵۷ درصد و از لحاظ ارزش ۷۴ درصد کل واردات کشور در مرداد به این پنج کشور اختصاص پیدا کرده است.

رئیس سازمان توسعه تجارت ایران گفت: ۸۴ درصد اقلام وارداتی شامل مواد اولیه، واسطه‌ای و سرمایه‌ای است که برای تولید و ادامه فعالیت واحدها، ضروری هستند.

به گزارش جهان معدن و به نقل از شاتا، حمید زادبوم با اشاره به اعمال محدودیت در ثبت سفارش برخی اقلام کالایی دارای مشابه داخلی افزود: سال گذشته یک هزار و ۶۰۰ کالا با کد هشت رقمی اچ. اس ممنوعیت واردات داشتند که این رقم در امسال به ۲ هزار و ۴۰۰ کالا رسیده است که از سویی به دلیل نبود ارز قابل تخصیص به این اقلام ورود آنها با محدودیت مواجه شده است.

وی با اشاره به اینکه واردات بی رویه کالایی وجود نداشته است؛ تصریح کرد: ۸۴ درصد اقلام وارداتی مواد اولیه، واسطه‌ای و سرمایه‌ای بوده اند و بیش از ۱۴ درصد نیز شامل کالاهایی مصرفی شدند که برنج و موبایل به عنوان کالاهای ضروری برای کشور از جمله آنها محسوب می‌شود.

معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت با اشاره به واردات ۱۱ میلیارد دلاری در چهارماهه نخست امسال اضافه کرد: تلاش داریم با رصد هفتگی کالاهای وارداتی ثبت سفارش کالاهایی که مشابه داخلی آنها وجود دارد را کاهش دهیم و به تدریج در آینده ای نزدیک به طور کلی واردات این محصولات را در جهت رونق تولید داخل ممنوع اعلام کنیم.

مقایسه آماری واردات در سه ماه نخست امسال با مدت مشابه سال گذشته

در سه ماهه نخست سال ۹۸ رقمی معادل ۱۱.۴ میلیارد دلار صادرات و ۱۰.۴ میلیارد دلار واردات بوده و مجموع تجارت کشور در این مدت ۲۱.۸ میلیارد دلار رسیده است در حالی که این ارقام در بهار سال جاری رقمی معادل ۶.۴ میلیارد دلار صادرات و ۷.۶ میلیارد دلار واردات را تجربه و رقم کل تجارت در فصل بهار به ۱۴ میلیارد دلار ثبت کرده است.

واردات ایران طی سه ماهه نخست امسال عدد ۷.۶ میلیارد دلار را پشت سر گذاشته است که نسبت به واردات ۱۰.۴ میلیارد دلاری مدت مشابه سال قبل شاهد کاهش ۲۶.۸ درصدی بودیم و با این حال از نظر وزنی، واردات ایران طی این مدت رقمی معادل ۸.۹ میلیون تن بوده که تنها هشت دهم درصد از مدت زمان مشابه سال قبل کمتر است. ایران در سه ماهه نخست سال ۹۸ رقمی معادل ۹ میلیون تن کالا وارد کرده بود.

متوسط قیمت واردات کالاهای تجاری ایران در بهار ۹۹ برابر با ۸۵۴ دلار به ازای هر تن بوده که ۲۶.۲ درصد کمتر از مدت زمان مشابه سال ۹۸ است. میانگین قیمت هر تن کالای وارداتی ایران در سال ۹۸ برابر با یک هزار و ۱۵۷ دلار بود.

معاون توسعه بازارهای صادراتی سازمان توسعه تجارت ایران اعلام کرد: در حال حاضر 88 درصد از مرزهای تجاری کشور باز است و مبادلات مرزی در آنها انجام می‌شود.

به گزارش جهان معدن و به نقل از شاتا، سیدمجتبی موسویان در سومین جلسه کارگروه توسعه صادرات استان کردستان گفت: ظرف یک سال گذشته فشار تحریم ها علیه ایران در موج سوم خود قرار گرفته است و هرچه به انتهای دوره دولت کنونی امریکا نزدیک می‌شویم این فشارها تشدید می‌شود و فشارهایی که به ایران تحمیل می‌شود و نباید فراموش کرد که این سطح از تحریم ها علیه هیچ کشوری بعد از جنگ جهانی دوم وجود نداشته است.

وی تصریح کرد: در این ‌ شرایط با رهبری عالمانه مقام معظم رهبری، برنامه های ویژه دولت و فرهنگ بالای مردم توانسته‌ایم این فشارها را تحمل کنیم و موجب ناامیدی استکبار شده‌ایم.
معاون توسعه بازارهای صادراتی وزارت صمت با بیان این اینکه ظرف 7 ماه گذشته بحران کرونا تمام جهان را درگیر کرده است، گفت: این ویروس نه آمریکا و نه ایران و نه هیچ کشوری نمی‌شناسد و خیلی از کسب و کارها را زمین‌گیر کرده است.
وی اضافه کرد: امروز به دلیل همین کرونا کشورهای بزرگ اقتصادی با مشکل مواجه شده‌اند و این ویروس حدود 12 درصد اقتصاد جهان را تحت تاثیر قرار داده است.
موسویان با بیان اینکه ما همزمان به صورت مضاعف هم فشار تحریم و هم فشار کرونا را تحمل می‌کنیم، گفت: کاهش 40 درصدی صادرات ناشی از تحریم و کرونا را در کشور تجربه می‌کنیم که فشار دوگانه تحریم و کرونا تاثیرات زیادی روی کشور گذاشته است.
وی اذعان داشت: البته شدیدترین فشارها را به خاطر ظرفیت‌های بی‌نظیر خدادادی را پشت سر خواهیم گذاشت.
وی گفت: با وجود تمام تحریم‌های خودرویی، ارزی و غیره در سال گذشته، 44 میلیارد دلار صادرات انجام شده است.
موسویان تصریح کرد: صادرات نفتی که تاریخچه 100 ساله در ایران دارد به سطح پایینی رسیده اما صادرات سایر کالاها را افزایش داده‌ایم و در حال حاضر تقویت تجارت با 15 کشور همسایه هدف اصلی ماست که چین و عراق دو کشور هدف اصلی است.
وی افزود: در سازمان توسعه تجارت و حتی وزارت امور خارجه درگیر بازدید و گره‌گشایی از مشکلات مرزی هستیم چرا که اگر ما استان‌های مرزی توسعه یافته‌ای نداشته باشیم نمی‌توانیم از این پیچ تاریخی عبور کنیم.
وی اضافه کرد: در حال حاضر جز سه مرز جاده‌ای ایران با ترکمنستان، 88 درصد مرزهای کشور باز است و مبادلات مرزی در آنها انجام می‌شود.
وی تاکید کرد: در فروردین و اردیبهشت امسال جز مرزهای کردستان و افغانستان، درصد بالایی از مرزهای ایران با سایر کشورها بسته بود.
موسویان با بیان اینکه وضعیت تجارت خارجی کشور به سمت عادی شدن در حال حرکت است، گفت: تعداد زیادی از واردات محصولات غیرضروری را ممنوع کرده‌ایم و تمام توان خود را برای صادرات گذاشته‌ایم.
معاون توسعه بازارهای صادراتی وزارت صمت افزود: امروز روز خدمت و جانفشانی صادرکنندگان است که باید مانند عرصه دفاع مقدس نقش‌آفرینی کنند.
وی اذعان کرد: امروز نقش صادرکنندگان کمتر از شهدای دفاع مقدس و شهدای مدافع سلامت نیست و باید همه پای کار بیاید.
موسویان گفت: در حال حاضر 2 هزار و 500 نفر تعهدات مرزی خود را انجام نداده‌اند یعنی در واقع به کشور جفا کرده‌اند.
وی با بیان اینکه تمام مشکلاتی را که صادرکنندگان مطرح کرده‌اند به شدت پیگیری خواهیم کرد، افزوذ: امروز بنا به بررسی‌ها و تحقیقات میدانی که انجام شده وضعیت مرز باشماق مریوان از سایر مرزها بهتر است و رضایت نسبی در بین استفاده‌کنندگان از این مرز وجود دارد.
وی اضافه کرد: در سازمان توسعه تجارت تمام اولویت ما حمایت از بخش خصوصی است و از کسانی که در ایجاد زیرساخت‌ها ورود کنند مورد توجه قرار خواهند گرفت.
معاون توسعه بازارهای صادراتی سازمان توسعه تجارت ایران با اشاره به اینکه نقش امروز صادرکنندگان نقش سربازان در جنگ سخت است، گفت: باید همه در کنار هم تلاش کنیم تا بتوانیم مشکلات را پشت سر بگذرانیم.
موسویان تصریح کرد: تمام توان خود را برای حمایت از شما بکار خواهیم گرفت و امیدواریم این سفر بتواند زمینه رفع مشکلات را فراهم سازد.

مدیر موزه علوم‌زمین کشور معتقد است که تجارت سنگ‌های قیمتی و نیمه‌قیمتی، یکی از پر سودترین تجارت‌های دنیا است؛ به طوری که بخش مهمی از اقتصاد کشورهای آفریقای جنوبی، میانمار، تایلند، چین، هند را تشکیل می‌دهد و ایران نیز با تکیه براین صنعت می‌تواند ضمن ارزآوری از افزایش اشتغال نیز برخوردار شود.

به گزارش جهان معدن و به نقل از شاتا، بهرام صادقی با بیان این‌که امروزه حدود ۱۰۰ کانی در شمار سنگ‌های قیمتی و نیمه‌قیمتی قرار می‌گیرند، افزود: ایران با وجود پیشینه تاریخی و توانمندی طبیعی و نیز وجود نیروی عظیم قشر جوان در این زمینه دچار یک عقب‌افتادگی مزمن و غفلت تاریخی است.

وی گفت: ارزش افزوده حاصل از فرآوری گوهرها بسیار زیاد بوده و حدود ۳۰۰ تا ۵۰۰ درصد برآورد می‌شود و ارزش تولید و تجارت جهانی سنگ‌های قیمتی بر اساس اطلاعات منابع خارجی به بیش از ۱۰۰۰ میلیارد دلار می‌رسد، اما سهم کشورمان در این تجارت پرسود رقم ۰.۰۰۲ برآورد شده، درحالی که بررسی‌ها نشان می‌دهد، تجارت سنگ‌های قیمتی پس از تجارت اسلحه و موادمخدر سومین تجارت پرسود جهان محسوب می‌شود.

این کارشناس سنگ‌های قیمتی و نیمه‌قیمتی با تاکید بر این‌که فرآوری صحیح به روش‌های مکانیزه و جدید بر روی اینگونه سنگ‌ها باعث ارزش افزوده بسیاری می‌شود، خاطرنشان کرد: علاوه بر آن می‌تواند نقش اساسی در ایجاد اشتغال نیز ایفا کند و از سویی نرخ سرمایه‌گذاری سرانه اشتغال در این بخش بسیار کمتر از بخش‌های دیگر صنعتی و حدود ۲۰ تا ۲۵ درصد آنهاست و از سوی دیگر فضا برای ایجاد اشتغال چهار تا پنج متر مربع برای هر نفر است.

به گفته وی، کارشناسان بر این باورند که ارزش‌افزوده سنگ‌های قیمتی فرآوری شده تا ۷۰۰ درصد قیمت سنگ‌خام و سنگ‌های نیمه‌قیمتی تا ۳۰۰ درصد قیمت سنگ‌خام آنهاست و این آمار و ارقام، ضرورت توسعه تراش گوهر سنگ‌ها و فرآوری آنها را آشکار می‌سازد.

اقلام سنگ‌های قیمتی و نیمه قیمتی

صادقی با بیان این‌که سنگ‌های کهربا، آمیتیست، مرجان، الماس، زمرد، گارنت، ژاد، ژاسپر، لاپیس، لازولی، مروارید در کوهی، یاقوت قرمز، سرپانتین و فیروزه برای جواهرسازی مورد استفاده قرار می‌گیرند، تصریح کرد: این سنگ‌ها نمایانگر میزان ثروت و جایگاه اجتماعی دارنده آن محسوب می‌شود و از حدود پنج هزار نمونه کانی فقط ۱۰۰ نمونه به عنوان گوهر مورد استفاده قرارمی‌گیرند.

به گفته مدیر موزه علوم‌زمین سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور بقیه سنگ‌های گرانبها در مجموعه سنگ‌های نیمه‌قیمتی قرار داده شده‌اند و این سنگ‌ها بیشتر از جنس کوارتز هستند و شامل عقیق، کهربا، آمتیست، آکوامارین، سنگ دلربا یا آونتورین، سنگ یمانی، کریزوکولا، سیترین، گارنت (یاقوت سیلان)، هماتیت، یشم، جاسپر، کهربای سیاه، کونزایت، لاجورد، مالاکیت، سنگ قمر، ابسیدین، اُنیکس (عقیق سیاه)، زبرجد، رودونیت، سنگ خورشیدی، چشم ببر، تانزانیت، توپاز، فیروزه، تورمالین هستند و علاوه بر این‌ها بسیاری از سنگ‌های نیمه‌قیمتی دیگر هم وجود دارند که در صنعت ساخت جواهرات و اشیای زینتی مورد استقبال قرار دارند.

ایران و جایگاه جهانی در گوهر سنگ‌ها

این کارشناس صنعت سنگ‌های قیمتی و نیمه‌قیمتی با بیان این‌که آمارها نشان می‌دهند ارزش صادرات سنگ‌های قیمتی ایران سالیانه حدود ۵۰۰ میلیون دلار است، گفت: در واقع صادرات به شکل خام‌فروشی است و در عین حال در بین کشورهای آسیایی هیچ کشوری به قدمت ایران نمی‌توان یافت که تاریخ ۶ هزار ساله در طلا و جواهرسازی داشته باشد.

صادقی با تصریح این‌که اکنون ایران در رتبه پنجاهم جهان در فناوری سنگ‌های قیمتی قرار دارد و با وجود منابع غنی در این تجارت جهانی به اندازه کافی فعال نیست، افزود: مرور تاریخچه صنعت طلا و جواهر نشان می‌دهد ایرانیان سالیان طولانی فعالان شاخص این صنعت و از صادرکنندگان تولیدات این بخش بوده‌اند؛ اما به دلیل توجه نشدن به بازارهای صادراتی و ارائه ندادن طرح‌های نوین، کشورهای دیگر ایران را بازار هدف خود قرار داده‌اند و جایگاه خود در صادرات این بخش را از دست داده‌ایم.

واقعیتی که کارشناسان و دست اندرکاران گوهر سنگ ها برآن تکیه دارند، صدور خام سنگ‌های قیمتی و نیمه‌قیمتی کشور به خارج، صدور ثروت ملی است که باید برخورد با این پدیده تشدید شود.

کشورهایی مانند هند، تایلند و چین با بهره‌گیری از سـنگ‌های خام صـادراتی کشـورهایی مانند ایران علاوه بر ایجاد اشـتغال وسـیع در جامعه خود، منابع ارزی قابل توجهی را با فرآوری و تراش این نوع سنگ‌ها جذب می‌کنند.

بررسی‌های رسانه‌ای نشان از نبود تولی‌گری در حوزه سنگ‌های قیمتی و نیمه‌قیمتی است، وزارت صنعت، معدن و تجارت به دلیل کثرت مشغولیات به ویژه دغدغه تامین کالاهای اساسی مردم ظرف یک دهه گذشته که از عمر ادغام وزارت صنایع و معادن با بازرگانی سپری می‌شود، اصولا به این بخش در حد ایجاد یک شاخه در معاونت امور معادن و صنایع معدنی هم توجه نداشته و هیچ مرجعیت آماری به روز از میزان تولید، صادرات، اشتغال‌و... در این بخش وجود ندارد و کوتاه زمانی است که سازمان توسعه و نوسازی معادن وصنایع معدنی ایران(یمیدرو) آستین همت بالا زده و تا به چه دستاوردی برسد به زمان نیاز دارد.

شایان ذکر است، عمده صادرات سنگ‌های نیمه‌قیمتی کشور به شکل خام به ویژه فیروزه نیشابور در اندازه‌های سالانه چند صد کیلوگرم و به شکل قاچاق است که واردات و صادرات آن جایی ثبت و ضبط نمی‌شود.

آمارهای غیرواقعی اعم از ذخایر، استخراج، فرآوری، صادرات و ارزش تجاری سنگ‌های نیمه قیمتی از مهمترین موانع برای برنامه‌ریزی در این بخش است که انتظار می‌رود سازمان‌هایی مانند گمرک ضمن ارتقای دانش و آگاهی کارشناسان خود در این بخش با بهره‌گیری از تخصص بخش مربوطه در وزارت صنعت، معدن و تجارت در زمینه ورود و خروج این نوع سنگ‌ها سامانه اطلاعاتی خوبی را شکل دهد و زمینه برنامه‌ریزی لازم در این بخش باشد.

واقعیت اینکه، موانع تحریم در عرصه‌های مختلف، رویکردهای جدیدی برای تولیدات داخلی فراهم ساخته و صنعت سنگ‌های قیمتی و نیمه‌قیمتی یکی از زمینه‌های مناسبی است که ضمن توجه به ثروت ملی کشور، ابزاری برای ارزآوری و در عین حال توسعه اشتغال محسوب می‌شود.