از ابتدای تحریم‌ها تا همین چندی پیش یکی از مسائلی که کارشناسان اقتصادی بارها و بارها بر آن تاکید داشته‌اند، مزیت تحریم‌ناپذیر بودن بخش معدن و صنایع معدنی بود؛ از آغاز تحریم‌های نفتی کارشناسان مختلف تاکید کردند که در ازای تقویت بخش معدن و صنایع معدنی و تقویت صادرات می‌توانیم ارز حاصل از آن را جایگزین فروش نفت کنیم؛ ایده‌ای که دیری نپایید. در جدیدترین دور تحریم‌های ایالات متحده آمریکا علیه ایران بخش معدن و فلزات هم هدف تحریم قرار گرفت؛ درست در زمانی که بسیاری بر این باور بودند که با افزایش صادرات محصولات معدنی –علیرغم وجود مشکلات صادراتی فراوان که شرکت‌های صادراتی با آن روبرو هستند- می‌توان بخشی از مشکلات اقتصادی را سامان بخشید، این تحریم‌ها را می‌توان مانعی جدید در مسیر صادرات کشور انگاشت؛ در این راستا ماهنامه جهان‌معدن گفت‌وگویی با دکتر کیوان جعفری طهرانی تحلیل‌گر و کارشناس ارشد بازارهای بین المللی فولاد و مواد معدنی در رابطه با مساله صادرات و دور جدید تحریم‌ها انجام داده که شرح این گفت‌وگو در پی می‌آید:

از جمله مسائلی که در شرایط تحریم‌های شدید نفتی می‌تواند موجب ارزآوری و رفع مشکلات اقتصادی شود پرداختن به صادرات بخش معدن و صنایع معدنی است؛ بدون شک کارشناسان زیادی تاکنون بر این موضوع تاکید داشته‌اند اما همچنان بخش معدن از جمله بخش‌هایی است که علیرغم امکان سودآوری همواره مورد کم توجهی قرار گرفته است؛ اگرچه برخی از محصولات معدنی ایران از جمله فولاد، مس، آلومینیوم و... در دور جدید تحریم‌ها در لیست تحریم قرار گرفته‌اند اما سرمایه‌گذاری صحیح در بخش معدن می‌تواند منجر به ادامه سودآوری و صادرات دیگر محصولات معدنی کشورمان شود؛ در واقع باید گفت معدن و صنایع معدنی در برگیرنده کلیه اقلام خام و فرآوری شده فلزی، غیرفلزی، مصالح ساختمانی و غیره با ماهیت معدنی است که در میان مجموعه گروه‌های کالاهای تولیدی و صادراتی کشور می‌تواند بخش قابل توجهی از صادرات محصولات غیرنفتی را پوشش دهد، با این وجود نیاز است که حتی در شرایط تحریم بازارهای هدف شناسایی شده و مزایا و معایب صادرات این محصولات به بازارهای دور و نزدیک شناسایی شود همچنان که عراق و افغانستان به عنوان کشورهای همسایه در شرایط فعلی یکی از بازارهای اصلی محصولات معدنی ما به شمار می‌آیند. در این رابطه ماهنامه جهان معدن در مصاحبه‌ای مکتوب با دکتر جعفر سرقینی معاون امور معدنی وزارت صنعت، معدن و تجارت به موضوع بررسی وضعیت صادرات محصولات معدنی و فلزی و چالش‌های موجود در این مسیر پرداخته است. شرح این گفت‌وگوی مکتوب در پی می‌آید:

شرایط اقتصادی وابسته به مولفه‌های بسیاری است که با شاخص‌های مربوطه ارزیابی می‌گردد از جمله نرخ تورم، میزان رشد اقتصادی، نرخ بیکاری، تولید ناخالص داخلی، واردات کالا و خدمات، صادرات کالا و خدمات و ... که با تحلیل برآیند موارد مزبور می‌توان نسبت به وضعیت اقتصادی اظهار نظر کرد.
مع الوصف با عنایت به جریان نرخ تورم و همچنین اثرات تحریم‌های خصمانه آمریکا علیه جمهوری اسلامی ایران و مشکلات تامین برخی مواد اولیه تولید و نقل و انتقال وجه، به نظر می‌رسد در صورت استمرار شرایط فعلی و عدم حمایت و الزام عملی نسبت به تولید داخلی در جهت کاهش وابستگی به خارج، عدم تسهیل در فرآیند تولید داخلی و کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی، خطر بروز رکود تورمی وجود خواهد داشت که می‌تواند اثرات مخربی بر اقتصاد کشور داشته باشد.

مشکلات مربوط به صادرات محصولات معدنی از دو بُعد داخلی و خارجی قابل بررسی است؛ وجه خارجی یعنی تحریم‌های یک‌جانبه و غیرقانونی آمریکا بر ضد دولت و اقتصاد ایران که باعث اختلال در سیستم‌های پولی و افزایش هزینه‌های حمل و نقل بین‌المللی شده، از دیدگاه داخلی نیز فعالان اقتصادی در مورد "نواقص سامانه نیما و پیمان‌سپاری ارزی" توافق دارند؛ سامانه‌ای که در اردیبهشت ماه 97 برای ساماندهی و شفاف‌سازی تجارت خارجی و انجام مبادلات ارزی صادرکنندگان و واردکنندگان توسط بانک مرکزی راه‌اندازی شد و طبق بخشنامه پیمان‌سپاری ارزی، صادرکنندگان موظف شدند تا ارز حاصل از صادرات خود را در این سامانه عرضه کنند اجرای پیمان‌سپاری ارزی باعث شد در مواردی صادرات به کشورهای همسایه که مکانیزم پرداخت ارز ندارند متوقف شود. همچنین صادرکنندگان بر این مبنا موظف شدند تا ابزار و کالاهای مورد نیاز خود را به نرخ ارز آزاد تهیه کنند اما ارز حاصل از صادرات خود را به قیمت نیمایی که 25درصد ارزان‌تر از نرخ ارز در بازار آزاد است، به این سامانه عرضه کنند. با این حال تنها مشکلات صادرکنندگان محدود به ارز نیمایی و دولتی و آزاد نمی‌شود، در کنار حل مشکلات بازگشت ارزی، عوارض صادراتی، افزایش هزینه‌های حمل‌ونقل داخلی و نرخ هزینه‌های مربوط به بنادر نیز از دیگر مشکلاتی است که برخی فعالان معدنی خواهان رفع آن‌ها هستند. در این رابطه ماهنامه جهان معدن گفت‌وگویی با مهندس مهرداد اکبریان رییس انجمن سنگ آهن انجام داده که شرح این گفت‌وگو در پی می‌آید: